خدای تأثرپذیر و خدای تغیّرناپذیر: سازگاری یا ناسازگاری؟

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری / دانشگاه قم / دبیر آموزش و پرورش

چکیده

بنابر دیدگاه الهیات سنتی، خداوند دارای ویژگی‏هایی منحصر به‌فرد است که در مخلوقاتش وجود ندارد. در این سنت، خداوند موجودِ کامل حداکثری است. از جملۀ این کمالات، می‏توان به تغیّرناپذیری اشاره کرد که بر اساس آن کمالات خدا نه افزوده و نه کاسته می‏شود. از سوی دیگر خداوند، تأثرناپذیر نیز معرفی می‏شود؛ که بر اساس آن خداوند از رنج‏های انسان دچار اندوه نمی‏گردد، زیرا این امر با تغیّرناپذیری و کمالِ حداکثری خدا، که مستلزم برخورداری از سعادت لایتغیر است، منافات دارد. بنابراین تغیّرناپذیری خدا، خداباوران را از پذیرش تأثرپذیر بودن خداوند منع می‏کند.
در این نوشتار سعی بر آن است با محوریت قرار دادن علم مطلق، این دعاوی اثبات شود که: اولاً علم مطلق خدا، می‏تواند شاهدی بر تأثرپذیری‏اش باشد و ثانیاً ماهیت علم مطلق مانع از « قبول تغیّرپذیری خدا به وابستۀ تأثرپذیری خواهد بود»، زیرا کمال حداکثری خدا مستلزم آن است که علم او، ذاتی و شامل تمام گزاره‏های صادق، از ازل تا ابد باشد. در نتیجه آگاهی و اندوهگینی او از رنج آدمی، مستلزم تغییر در خداوند نخواهد بود. به عبارت دیگر خدا به جهت علم مطلقش از ازل به رنج آدمی آگاهی دارد، پس قبول اندوه خدا از رنج‏ها و شرارت‏های آدمی نباید تغییری در او تعالی ایجاد نماید. قبول این دیدگاه نه تنها یکی از مسائل خداناباران را حل می‏کند، بلکه در تقویت و ترویج خداباوری نیز مؤثر است، زیرا خدایی که با مؤمنان در غم و شادی‏ها شریک است، شایستگی بیشتری برای پرستش دارد تا خدایی که ساکن و بی‌تفاوت نظاره‏گر رنج‏های آدمی‏ست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Passible God and Immutable God: Consistency or Inconsistency?

نویسنده [English]

  • Meisam Molaee
Ph. D student
چکیده [English]

In traditional theology, God has a unique feature that does not exist in creatures: the Lord is of maximum perfection. Immutability is an attribute of His perfection, which shows God’s perfection would neither increase nor would it diminish. God’s impassibility shows God would not be grieved by human sufferings since this would negate the maximum immutability and perfection of God, which requires unchanging bliss. Thus, God’s immutability forbids theists from accepting impassibility. Based on omniscience, this paper tried to argue that: a) God’s omniscience could be a proof for His passibility; b) the essence of omniscience would hinder “embracing that God’s mutability depends on His passibility.” The reason is that God’s maximum perfection entails His essential knowledge to include all true proposition of the past and the future eternity. Thus, His sad awareness of human suffering would not entail a change in God. In other words, from the beginning, God in his omniscience knows the human suffering. Thus, accepting the sorrow of God, due to the suffering and the evil of humankind, should not create changes in Him. Accepting this view not only solves one of the issues of the atheists but also helps strengthen and promote theism. The God who shares happiness and sorrow with the believers is more deserving of worship than the God who is an indifferent observer of human suffering.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God
  • Maximum Perfection
  • Immutability
  • Passibility
  • eternal bliss
  • omniscience

مراجع

1. آگوستین (‌1391 )، شهر خدا، ترجمۀ حسین توفیقی، قم‌: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
2. ______، (‌1387 )، اعترافات، ترجمۀ سایه میثمی، تهران‌: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
3. آنسلم ( 1386 )، پروسلوگیون، ترجمۀ افسانه نجاتی، تهران‌: قصیده‏سرا.
4. ابن‏سینا، حسین‏بن عبدالله (‌1390 )، الهیات از کتاب شفاء، ترجمۀ ابراهیم دادجو، تهران‌: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
5. ______، (‌1385 )، ترجمه و شرح الهیات نجات، ترجمه و شرح یحیی یثربی، قم‌: بوستان کتاب.
6. ابن‏میمون (‌1972 م‌)، دلاله الحائرین، تحقیق یوسف اتای، [بی‏جا]: مکتبه الثقافه الدینیه.
7. اسپینوزا، باروخ (‌1388‌)، اخلاق، ترجمۀ محسن جهانگیری، تهران‌: مرکز نشر دانشگاهی.
8. ارسطو ( 1378 )، مابعدالطبیعه، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران‌: طرح‏ نو.
9. افلوطین (‌1366‌)، مجموعه آثار افلوطین، ج2، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران‌: خوارزمی.
10. بهشتی، احمد؛ مؤمنی، مصطفی (‌1386‌)‌، «قاعدۀ بسیط الحقیقه و اثبات بساطت واجب»، اندیشۀ نوین دینی، سال سوم، شمارۀ دهم، صص 47 ـ 71.
11. بوئتیوس (‌1385‌)، تسلای فلسفه، ترجمۀ سایه میثمی، تهران‌: نگاه معاصر.
12. دکارت، رنه (‌1384‌)، تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمۀ احمد احمدی، تهران‌: انتشارات سمت.
13. طباطبایی، محمد‌حسین (‌1374‌)، تفسیر المیزان، ج1، ترجمۀ محمد باقر موسوی همدانی، قم‌: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
14. غزالی، احمد (‌1385‌)، السوانح فی العشق، به‌کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات منوچهری.
15. غزالی، امام محمد (‌1384‌)، قواعد العقاید، ترجمۀ علی اصغر حلبی، تهران‌: جامی.
16. لایب‏نیتس، گتفرید ویلهلم (‌1375‌)، مُنادولوژی، ترجمۀ یحیی مهدوی، تهران‌: انتشارات خوارزمی.
17. لاهیجی، عبدالرّزاق (‌1372‌)، سرمایۀ ایمان در اصول اعتقادات، تصحیح صادق لاریجانی، تهران‌: انتشارات الزهراء.
18. ملاصدرا (‌1384 )، اسفار اربعه، ج 3/1، ترجمۀ محمد خواجوی، تهران‌: انتشارات مولی.
19. ____( 1390 )، مبدأ و معاد، ترجمه و شرح محمد ذبیحی، قم‌: انتشارات دانشگاه قم.
20. مولایی، میثم و شکراللهی، نادر و طاعتی، ام‏البنین (‌1394‌)، «خدا، تأثرناپذیری و رنج: نقد و بررسی آموزۀ تأثرناپذیری الوهی» ، فلسفۀ دین، دورۀ 12، شمارۀ 3، صص 567 ـ 592.
21. Anselm (1910), Proslogium;Monologium, trans by Sidney Norton Deane, Chicago:The Open Court Publishing Company.
22. Aquinas (----),Summa Theologica, Trans by Fathers of the English Dominican Province, New York: Benzinger Brothers.
23. Creel, R.E. (2010), Immutability and Impassibility, A Companion to Philosophy of Religion, ed. by C. Taliaferro, P. Draper,and P. Quinn, (Oxford : Basil Blackwell ), pp 322-328.
24. Descartes, R. (2002 ),Of The Principles Of Human Knowledge, The Principles of Philosophy, Trans. by John Veitch,LL.D,(Blackmask Online: http://www.blackmask.com), pp 9-33.
25. _________, ( 1996 ), Meditations on First Philosophy, Trans. by Elizabeth S. Haldane. (Internet Encyclopedia of Philosophy ).
26. Helm, Paul ( 2010Goodness, A Companion to Philosophy of Religion, ed. by C. Taliaferro, P. Draper,and P. Quinn, (Oxford : Basil Blackwell ),pp 263-269
27. Leftow,Brian (2011) “Immutability”; The Stanford Encyclopedia of Philosophy,Edward.N.Zalta(ed.),URL=<http://plato.stanford.edu/archives/sum 2011 entries/immutability/>.
28. Owen, H. P (2006 ), “Concept of God”, Encyclopedia of Philosophy, vol 7, ed. By Donald M. Borchert (Macmillan Reference USA ), pp 107-113.
29. Wainwright, W.J. (2010) “Concepts Of God”, Philosophy Of Religion, Vol 1, ed. By W.J. Wainwright, (London and New York : Routledge ), pp 57-71.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار