«بازسازی الگوی تأویلی– وجودشناختی صدرایی در فهم عقلانی دین»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی دانشگاه اصفهان

چکیده

«بازسازی الگوی تأویلی– وجودشناختی صدرایی در فهم عقلانی دین»

چکیده
یکی از اساسی ترین کارکردهای فلسفه صدرالمتألهین-که نسبت به ساحت فلسفی آن کمتر مورد توجه واقع شده است- کارکرد هرمنوتیکی و تفسیر عقلانی معارف الهی با رویکردی وجودشناختی است.مسأله اصلی این مقاله، ارایه یک الگوی کارآمد- مدل تأویلی- وجودشناختی صدرایی- به مثابه منطق فهم دین، در مقابل مدل فرم انگارانه تک گفتاری و مدل کثرت انگاری دینی نسبیت گرا می باشد. طراحی الگوی صدرایی از طریق بازسازی اصول و مبانی معرفتی و وجودشناختی حکمت متعالیه، از مهمترین یافته های پژوهش حاضر است.
در این مدل، تقسیم بندی متداول و تثلیث رایج در بین هرمنوتیک پژوهان مدرن؛ یعنی مبنای متن محوری، مفسّر محوری و مؤلف محوری، طبق اصول حکمت متعالیه درهم شکسته و هم متن، هم مخاطب و هم متکلّم هرسه در فرایند فهم، مدخلیت و تأثیر بسزایی دارند.به نحوی که گویی عمل فهم دین، محصول تعامل و مشارکت هرسه عامل مذکور است.

کلیدواژه ها: ملاصدرا، مدل معرفتی، هرمنوتیک، دین، فهم دین، تأویل

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Reconstructing Mulla Sadra’s Hermeneutic-Ontological Model for Intellectual Understanding of Religion

نویسنده [English]

  • Mahdi Ganjvar
Assistant professor of Islamic Philosophy and Theology of Isfahan University
چکیده [English]

Among the most fundamental functions of Mulla Sadra’s philosophy one can mention the hermeneutic and intellectual interpretation of divine gnosis with an ontological approach, an issue which has not been addressed adequately. The main concern of the paper is to propose a working model as the logics of understanding religion which is a Sadrayeean hermeneutic ontological model. This model is formulated against the dogmatic form-based and religious relative pluralism models. The findings of this research lead to the reconstruction of a model through the gnostic and ontological principles and foundations of transcendental wisdom. In such a model, the common categorization and trinity among researchers in the field of hermeneutics – text oriented basis- authorship-orientation, and interpretation oriented are deformed. Thus, the texts produced from such processes, the audience, and the theologians all take drastic parts in the process of understanding, thresholding, and influencing. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mulla Sadra
  • Gnostic Model
  • Hermeneutic
  • Religion
  • Understanding Religion
1. احمدی، بابک (1378)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
2. اردبیلی، عبدالغنی (1381)، تقریرات فلسفۀ امام خمینی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
3. اکبریان،رضا، (1388)، جایگاه انسان در حکمت متعالیه ملاصدرا، تهران: انتشارات علم.
4. امامی جمعه، سید مهدی (1391)، سیر تحول حوزۀ فلسفی اصفهان از ابن‌سینا تا ملاصدرا، تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
5. ایران نژادپاریزی،مهدی (1382)، روش‌های تحقیق درعلوم اجتماعی، تهران: نشر مدران.
6. باربور، ایان (1362)، علم و دین، ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی،تهران: مرکز نشر دانـشگاهی.
7. بیدهندی، محمد (1383)، « بررسی و تحلیل معناشناختی تأویل و اعتبار معرفتی آن در اندیشۀ ملاصدرا»، نامۀ مفید، ش 41، صص39-54.
8. بیدهندی، محمد (1393)، «در آمدی بر فلسفۀ علم وجودی ملاصدرا»، فصلنامۀ راهبرد، سال بیست و سوم؛ ش 71 ؛ تابستان 93، صص 216-195.
9. پترسون، مایکل و دیگران (1377)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمۀ احمد نراقی و ابراهیم سلطانی،تهران: نشر خیام .
10. جرجانی، السید‌الشریف على‌بن‌محمد(1370)، التعریفات،‏ تهران: ناصر خسرو.
11. جعفری، محمدتقی،(1378)، فلسفۀ دین، تدوین عبدالله نصری،تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
12. حسینی شاهرودی، سیدمرتضی؛ وحیده فخار نوغانی(1393)، «نقد و بررسی معیارها و مبانی فهم زبان دین از دیدگاه ملاصدرا»، فلسفۀ دین، دورۀ 11، ش 1، بهار 93، صص115-142.
13. دهخدا، علی اکبر، (1341)، لغت‌نامۀ دهخدا، زیر نظر دکتر محمد معین، تهران: مؤسسۀ لغت‌نامه.
14. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد (1416)، مفردات الفاظ قرآن، تحقیق صفوان عدنان، بیروت: دارالعلم.
15. رشاد، علی اکبر (1382)، دین‌پژوهی معاصر، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
16. سروش، عبدالکریم(1375)، قبض و بسط تئوریک شریعت، تهران: مؤسسۀ صراط.
17. شایگان، داریوش(1380)، افسون زدگی جدید، ترجمۀ فاطمه ولیانی، چاپ دوم، تهران: نشر فرزان روز.
18. الصبحی، الصالح (2000م)، دراسات فی فقه اللغه، بیروت: دار العلم للملایین.
19. شیرازی، صدرالدین محمدبن ابراهیم (1981م)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار الاربعۀ العقلیۀ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
20. _______، (١٣٨١)کسر الاصنام الجاهلیۀ، تصحیح و مقدمۀ محسن جهانگیری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
21. _______، (1375)، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
22. _______، (1366الف)، شرح اصول الکافی، تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسة تحقیقات فرهنگی.
23. _______، (1366ب)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح و تقدیم: محسن بیدارفر، قم: بیدار.
24. _______، (1363الف)، المشاعر، تهران: کتابخانۀ طهورى.
25. _______، (1363ب)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی تهران، موسسه تحقیقات فرهنگى.
26. _______، (1360)، اسرار الآیات‏، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
27. _______، (1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران؛ انجمن فلسفۀ ایران.
28. _______، (1340)، رسالۀ سه اصل‏، تهران‏: دانشگاه تهران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی.
29. _______، (1346)، الشواهد الربوبیۀ فى المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق سیدجلال الدین آشتیانی، مشهد: دانشگاه مشهد.
30. طباطبائی، سید محمد حسین(1374)، تفسیر المیزان، ترجمۀ محمد باقر موسوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
31. _______، (1375)، قرآن در اسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
32. طریحی،فخرالدین،(1321)، مجمع البحرین، قم: مطبعۀحاج احمدآقا.
33. طوسی، محمدبن‌حسن [بی‌تا]، التبیان فی تفسیر القرآن، جلد3، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
34. علی تبار فیروزجایی،رمضان (1390)، فهم دین؛ مبانی کلامی، برایند و برونداد، تهران:پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
35. گرجی، ابراهیم وبرخورداری،سجاد(1388)، مبانی روش تحقیق درعلوم اجتماعی،تهران: ثالث.
36. مصطفوی،حسن(1360)، التحقیق فی کلمات القرآن،جلد سوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
37. نصر، سیدحسین(1382)، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمۀ حسین سوزنچی، تهران: نشر سهروردی.
38. هوی، دیوید (1378)، حلقۀ انتقادی، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
39. هیوم،رابرت(1382)، ادیان زندۀ جهان،ترجمۀ عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
40. Gardnerو Sebastian, Mulhall, Stephen, Lloyd, Genevieve & Others (1998) Routledge Encyclopedia of Philosophy, Edited by: Edward Craig, v0l 4,Routledge.
41. Taliaferro,Charles, (1997), A Companion to Philosophy of Religion, Edited by Philip, Quinn &, Blackwell.