جمع نقیضین در اندیشه ابوسعید خرّاز و ابن‌عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه عرفان اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 گروه عرفان اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول

3 گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرگزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله با تکیه بر تفکیکِ میانِ حوزه‌هایِ معرفتیِ وجودشناسی، خداشناسی و جهان‌شناسی، موضوعِ جمعِ نقیضین در اندیشه‌یِ ابوسعید خرّاز و ابن‌عربی تبیین می‌گردد. جمعِ اضداد در شناختِ خداوند در اندیشه‌یِ ابوسعید خرّاز و بسط و انتقالِ آن توسّطِ ابن‌عربی به جمعِ نقیضین که وی از آن به هو لا هو تعبیر کرده است، بنیادِ اساسیِ اندیشه‌یِ ابن‌عربی است، و هیچ حوزه‌ای از تاثیر آن خالی نیست، بلکه محوریّتی آن به گونه‌ای است که، موضوعِ هو لا هو از مقامِ ذات الهی آغاز گشته، در تمامیِ مراتبِ وجود، بسط می‌یابد. مهمترین جنبه‌یِ این اندیشه را می‌توان در مساله‌یِ خیال نزدِ ابن‌عربی یافت، چه آنجایی که از خیال برای شناختِ تشبیهیِ خداوند سخن می‌گوید و چه خیال به منزله‌یِ تناقضِ متحقّق در سه مرتبه‌یِ ماسوی الله، عالمِ میانیِ خیال و خیال به مثابه امری میانِ حس و عقلِ انسان صغیر؛ و همزمان قوه بشری خیال، که ذیلِ جهان‌شناسی ابن‌عربی بیان می‌گردد. بدونِ فهم خیال در اندیشه‌یِ ابن‌عربی نه به شناختِ خداوند می‌توان نائل شد و فهمِ محصّلی از وحدتِ وجودِ ابن‌عربی یافت و نه چیستیِ وجودِ عالم، به عنوانِ امرِ متناقضِ متحقّق در پرتو افکنده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Reconciliation of Two Paradoxical Issues in Abou Saeed Kharrāz and Ibne Arabi's Viewpoints

نویسندگان [English]

  • Alireza Semnani 1
  • Abd-Al-Reza Mazaheri 2
  • EnshaAllah Rahmati 3
1 ِDepartment of philosophy and Islamic philosophy, Faculty of Literature and Human Sciences, Azad university Tehran markazi, Tehran, Iran
2 philosophy and Islamic philosophy department, Literature and Human Science faculty,Azad University Tehran markazi university, Tehran, Iran
3 philosophy and Islamic philosophy department, Literature and Human Science faculty,Azad University Tehran markazi university, Tehran, Iran
چکیده [English]

Focusing the issue of separating epistemological ontology, theology and cosmology, this paper describes reconciling two paradoxical issues in Abou Saeed Kharrāz and Ibne Arabi's viewpoints. Ibne Arabi has adapted the issue of reconciling two paradoxical issues in knowing God from Abou Saeed Kharrāz and has discussed it under the title of reconciling two paradoxical issues that he calls it Hou Lā Hou. This theory forms Ibne Arabi's fundamental ideology, as every aspect is affected by this viewpoint, i.e. Ibne Arabi's Hou Lā Hou ideology commences from the Only God Existence and extends to different existence ranks. The most salient aspect of this thought is found in the issue of imagination in Ibne Arabi's thought under the issue of cosmology in three areas of imagination for likening recognition of God, imagination as a fulfilled paradox in three ranks of other than God, middle world of imagination, and imagination as an intermediary issue between minor human's sense and intellect, as well as human sense of imagination. Without understanding the concept of imagination as formulated by Ibne Arabi, neither God's knowledge and the issue of unity of existence, nor the issue of the nature of world existence is understandable, according to Ibne Arabian definition as a fulfilled paradoxical issue. 
     

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reconciling two paradoxical issues
  • paradox reconciliation
  • imagination
  • Abou Saeed Kharrāz
  • Hou Lā Hou
  • Ibne Arabi
  1. ابن‌سینا، حسین‌بن عبدالله (1376)، الهیات شفا، تحقیق حسن حسن زاده آملى، قم: انتشارات اسلامى.
  2. ابن عربی، محی‌الدین (1428)، الفوائد الحسان على الأعلام بإشارات أهل الإلهام (تقسیم الخواطر)، مصحح: احمدفرید المزیدى‏، قاهره: دارالآفاق‌العربیة
  3. ابن عربی، محی‌الدین (1946)، فصوص‌الحکم، چاپ اوّل، قاهره: دارإحیاء الکتب العربیة.
  4. _________، (2003)، کتاب المعرفة، تصحیح محمد امین ابوجوهر، دمشق: دارالتکوین للطباعه و النشر.
  5. _________، [بی تا]، الفتوحات‌المکیة، چاپ اول، 4 جلد، بیروت: انتشارات دارالصادر.
  6. _________، (1420)، ذخائر الاعلاق شرح ترجمان‌الاشواق‏، مصحح خلیل عمران المنصور، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  7. انصاری، خواجه عبدالله (1386)، طبقات‌الصوفیه، مصحح محمّد سرور مولایی، چاپ دوم، تهران: انتشارات توس.
  8. آلموند، یان (1390)، تصوف و ساختارشکنی، بررسی تطبیقی آراء دریدا و ابن عربی، ترجمۀ فریدالدین رادمهر، چاپ اول، تهران: نشر کتاب پارسه.
  9. بابارکنا شیرازی، مسعود بن عبدالله (1359)، نصوص‌الخصوص فى ترجمة الفصوص‏، مصحح رجب‌علی مظلومی، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامى دانشگاه مک‌گیل.‏
  10. بقلی شیرازی، روزبهان (1426)، مشرب‌الارواح، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  11. جامی، عبدالرحمان (1425)، شرح فصوص‌الحکم، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى‏، بیروت: ناشر دارالکتب العلمیة.
  12. _________، (1858)، نفحات الانس، تصحیح ولیام ناسولیس/مولوى غلام عیسى/مولوى عبد الحمید، کلکته: مطبعة لیسى.‏
  13. جیلی، عبدالکریم (1418)، الانسان الکامل، تصحیح ابوعبد‌الرحمن صلاح‌بن محمد‌بن عویضة، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  14. جیلی، عبدالکریم (1426)، الأسفار عن رسالة الأنوار فیما یتجلى لأهل الذکر من الأنوار، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالى الحسینى الشاذلى الدرقاوى‏، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  15. چیتیک، ویلیام (1395)، عشق الهی، مترجمان انشاءالله رحمتی و حسین کیانی، چاپ اول، تهران: انتشارات سوفیا.
  16. ________، (1390)، طریق عرفانی معرفت از دیدگاه ابن عربی، ترجمۀ دکتر مهدی نجفی‌افرا، چاپ دوم، تهران: انتشارات جامی.
  17. خوارزمی، حسین (1379)، شرح فصوص‌الحکم، تصحیح علامه حسن زاده آملی، قم: انتشارات بوستان کتاب.
  18. دریدا، ژاک (1392)، فروید و صحنه نوشتار، ترجمۀ مهدی پارسا، چاپ دوم، تهران: انتشارات روزبهان.
  19. دهدار، محمد (1375)، رسائل دهدار، تصحیح محمد حسین اکبرى ساوى، تهران: انتشارات مرکز پژوهشى میراث مکتوب.
  20. سلمی، عبدالرحمن (1424)، طبقات‌الصوفیه، تصحیح مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  21. عداس، کلود (1388)، ابن عربی؛ سفر بی‌بازگشت، ترجمۀ فریدالدین رادمهر، چاپ دوم، تهران: انتشارات نیلوفر.
  22. فناری، محمدحمزه (2010)، مصباح الأنس بین المعقول و المشهود، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی‏، بیروت: ناشر دارالکتب العلمیة.
  23. قونوی، صدرالدین (1371)، النصوص، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانى‏، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
  24. قونوی، صدرالدین (2010)، مفتاح الغیب (مصباح الأنس)، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی‏، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  25. قیصری، داود (1375)، شرح فصوص‌الحکم، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انتشارات شرکت علمی و فرهنگی.
  26. کاپلستون، فردریک چارلز (1396)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ جمعی از مترجمین، 9 جلد، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  27. کاشانی، کمال‌الدین عبدالرزاق (1370)، شرح فصوص الحکم، چاپ چهارم، قم: انتشارات بیدار.
  28. کاکایی، قاسم (1378)، «نظریۀ وحدت وجود و برهانی بودن آن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا»، فصلنامۀ اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شمارۀ اول، صص 77 -‌56.
  29. کربن، هانری (1387؛الف)، ارض ملکوت؛ کالبد انسان در روز رستاخیز از ایران مزدایی تا ایران شیعی، ترجمۀ سید ضیاء‌الدین دهشیری، چاپ اول، تهران: انتشارات کتابخانۀ طهوری.
  30. ________، (1387؛ب)، تاریخ فلسفۀ اسلامی، ترجمۀ جواد طباطبایی، چاپ ششم، تهران: انتشارات کویر.
  31. ________، (1395)، تخیّل خلاق در عرفان ابن عربی، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، چاپ سوم، تهران: نشر جامی.
  32. مناوی، محمد عبدالرئوف (1999)، الکواکب الدریة فى تراجم السادة الصوفیة، تصحیح محمدادیب‌الجادر، 5 جلد، بیروت: ناشر دارالصادر.
  33. نسفی, عزیزالدین (1386)، کشف الحقائق، تصحیح احمد مهدوى دامغانى‏، تهران: انتشارات شرکت علمی و فرهنگی.
  34. نویا، پل (1373)، تفسیر قرآنی و زبان عرفانی، ترجمۀ اسماعیل سعادت، تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
  35. هجویری، علی (1375)، کشف المحجوب، تصحیح  و- ژوکوفسکى/ والنتین آلکسى یریچ‏، تهران: انتشارات طهوری.