تأثیر وحی بر معناشناسی اخلاق در اندیشه ابن عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه اخلاق دانشگاه قم

2 استادیار گروه فلسفه اخلاق دانشگاه قم

چکیده

مقاله حاضر با روش تحلیلی و انتقادی، به بررسی موضع ابن عربی در باب معناشناسی اخلاق و مشخصاْ به تحلیل نقش وحی در معنا بخشیدن به اخلاق از منظر این متفکّر می‌پردازد. نتیجه بحث این‌که وی در عین قبول بداهت معانی اخلاقی، آن‌را فاقد معنای مستقل از شریعت شناخته و به نقش تأسیسی وحی در ارزش‌گذاری اعمال باور دارد. از نگاه ابن عربی عملی که اخلاقاْ خوب خوانده شود، به جواز شرعی نیز متصف می‌گردد؛ که بدین ترتیب تعابیر اخلاقی و شرعی مفهوماْ مساوی و مصداقا ْمساوق با یکدیگرند. در مقام بررسی این رأی، ضمن یک ملاحظه انتقادی به این دریافت می‌رسیم که ابن عربی با تأکید بر واقعیت و عینیت اخلاق و قبول تساوق اخلاق و خیر، لاجرم بداهت مفاهیم اخلاقی را مقبول‌تر از ایده بدیل ساخته است. در این نگرش، آموزه وحی در جهت ترمیم ابهامات مصداقی عمل می‌کند و مرتبه عالی‌تری از معانی اخلاقی را متجلّی می‌سازد. با این ملاحظه، هرچند پذیرش نقش امضایی و ارشادی شریعت در معنا بخشیدن به واژگان اخلاقی تکمله‌ای بر آراء ابن عربی به حساب می‌آید، اما با ارکان اندیشه این متفکّر سازگار می‌ماند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Influence of Revelation on Ethics Semantics in Ibne Arabi's Thoughts

نویسندگان [English]

  • Alireza Aram 1
  • Seyed Ahmad Fazeli 2
1 PHD of Ethics, University of Qom
2 Assistant Professor, Ethics Department, University of Qom
چکیده [English]

Using a critical-analytical method, the present paper has investigated Ibne Arabi's viewpoints in semantics of ethics. Namely, the role of revelation in assigning meaning to ethics from Ibne Arabi's viewpoint is analyzed. The results of the study revealed that although Ibne Arabi believed in evident meanings for ethics, he maintains that they lack a meaning independent of shariah and believes in the formative role for revelation in valuating belief.   According to Ibne Arabi, an ethical action is also ends in religious permissibility. Thus, ethical and religious issues are conceptually the same and are equal, mosaveq, according to instances. Having analyzed this viewpoint critically, it was concluded that Ibne Arabi has emphasized the reality and objectivity of ethics and he has accepted the equality of ethics and goodness. Inevitably, he deems the evidential meanings of ethics more acceptable than the alternative idea. To him, revelation teaching acts in line with fixing the instance ambiguities and embodies a higher rank of ethical meaning. Accordingly, although accepting the shariah's signatory and advisory role in assigning meaning to ethical words is a complement to Ibne Arabi's viewpoints, it accords with Ibne Arabi's basic ideology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mystical ethics
  • religion and ethics
  • theoretical mysticism
  • beyond ethics

مراجع

  1. ابن عربی، محی‌الدین [بی‌تا؛الف]، انشاء الدوائر، تحقیق عاصم ابراهیم الکیالی، [بی‌نا]، [بی‌جا].
  2. ________، [بی‌تا؛ ب]، التدبیرات الالهیة فی اصلاح المملکة النفسانی، تحقیق عاصم ابراهیم الکیالی، [بی‌نا].
  3. ________، (۱۴۱۳)، الدرة البیضاء(و یلیه عقیدة اهل الاسلام)، تحقیق محمد زینهم محمد عزم، الطبعة‌ الاولی، قاهره: مکتبة مدبولی.
  4. ________، (۲۰۰۷)، الرسائل الالهیة، تحقیق قاسم محمد عباس، الطبعة ‌الاولی، دمشق: دار للثقافة و النشر.
  5. ________، (۲۰۰۲)، رسائل ابن عربی(القطب و النقباء و عقله المستوفر)، تحقیق سعید عبدالفتاح، بیروت: انتشارات العربی.
  6. ________، (۱۳۶۷؛الف)، رسالة القسم الالهی، الطبعة‌ الاولی، حیدر آباد: جمعیة دائرة المعارف العثمانیة.
  7. ________،(‌۱۳۸۰)، فصوص الحکم، تصحیح و تعلیق ابوالعلاء عفیفی، چاپ سوم، تهران: الزهرا.
  8. ________، (۱۳۹۵)، فصوص الحکم، ترجمه و شرح محمدعلی موحد و صمد موحد. چاپ هفتم، تهران: کارنامه.
  9. ________، (۱۹۵۴)، کتاب الباء، قاهره: مکتبة القاهره، الطبعة ‌الاولی.

10. ________، (۱۳۷۰)، کتاب المسائل، ترجمه سید محمد دامادی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

  1. ________، (۱۳۶۷؛ب)، کتاب الیاء، الطبعة‌الاولی، حیدر‌آباد:جمعیة دائرة‌المعارف العثمانیة.

12. ________، [بی‌تا؛ج]، کتاب الیقین و کتاب المعرفة، تحقیق سعید عبدالفتاح، کتاب الیوم، [بی‌جا].

13. ________، (۱۹۹۸)، لوازم الحب الالهی، تحقیق محمد فوزی الجبر، الطبعة الاولی، دمشق: دار معد و دار‌النمیر.

14. ________،(۱۳۹۱)، مواقع النجوم، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مولی.

15. ابن‌مسکویه، ابوعلی (‌۲۰۱۱)، تهذیب الاخلاق، دراسة و تحقیق عماد الهلالی، الطبعة‌الاولی، بیروت: منشورات الجمل.

16. تبریزی، شمس‌الدین محمد. (۱۳۹۱)، مقالات شمس تبریزی، تصحیح محمدعلی موحد، چاپ چهارم، تهران: خوارزمی.

17. تلمسانی، عفیف الدین (۱۳۹۲)، شرح فصوص الحکم، تصحیح اکبر راشدی نیا، چاپ اول، تهران: سخن.

18. جامی، عبدالرحمن (۲۰۰۴)، شرح فصوص الحکم، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی، بیروت: دارالکتب العلمیة.

19. جندی، مویدالدین (۱۳۶۱)، شرح فصوص الحکم؛ تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، مشهد: دانشگاه مشهد.

  1. سلمی، محمد‌بن الحسین (۱۴۰۱)، الاربعین فی التصوف، الطبعة‌الثانیة، حیدر آباد: جمعیه دائرة المعارف العثمانیة.
  2. غزالی، احمد (۱۳۷۶)، مجموعه آثار، به اهتمام احمد مجاهد. چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
  3. قونوی، صدرالدین (۱۳۹۳)، فکوک، تصحیح محمد خواجوی،  چاپ سوم، تهران: مولی.
  4. القیصری، داود‌بن محمد (۱۳۸۲)، شرح فصوص الحکم، جلد ۱ و ۲، تحقیق حسن حسن زاده آملی، قم: بوستان کتاب.
  5. ________، (۱۳۹۳)، رسائل قیصری، ترجمۀ حیدر شجاعی، چاپ اول، تهران: مولی.
  6. کاشانی، عبدالرزاق (۱۴۱۳)، اصطلاحات الصوفیه، تحقیق عبدالعال شاهین، طبعة‌الاولی، قاهره: دارالمنار.
  7. ________،(‌۱۳۷۰)، شرح فصوص الحکم، قم: بیدار.
    1. Aristotle (2004), Nicomachean Ethics, translated and edited by Roger Crisp. Cambridge University press.
    2. Foot, Philippa (2002), Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy, Oxford.

Korsgaard, Christine (2008), The Constitution of Agency, Oxford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار