جایگاه انسانی زن از منظر ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه باقر العلوم ع

2 استاد گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم ریاست دفتر تبلیغات اسلامی

چکیده

ملاصدرا چه نگاهی به زن دارد؟ هرچند تفسیر ماهیت زن و تبیین راز تفاوت‌های او با مرد به‌صورت مستقل مسئله ملاصدرا نبوده است اما می‌توان از خلال مبانی هستی‌شناسی و انسان‌شناسی او پاسخ به این پرسش را استنباط کرد. از منظر حکمت صدرایی انسان بودن در تفسیر مشهور مشایی، تمام حقیقت افراد انسان نیست و آنچه موجب تمییز انسان از سایر موجودات می‌شود نه نطق به معنای «ادراک کلیات» بلکه نطق به معنای «نفس ناطقه قدسیه» است. تمام حقیقت انسان‌ها در سایه حرکت جوهری اشتدادی این نفس ناطقه به سمت اعلی مراتب وجود تعین پیدا می‌کند به‌گونه‌ای که هر یک از زن و مرد تبدیل به واحد مستمری می‌شوند که از کمترین مراتب وجود تا مرز بی‌نهایت امکان حرکت ‌دارند. ملاک برتری در این حرکت، بهره‌مندی از مراتب علم و عمل است. بر همین اساس تمایزات جنسی و جنسیتی به‌خودی‌خود، عامل برتری یکی از زن یا مرد بر دیگری نیست بلکه بهره‌مندی از مراتب متفاوت وجود، در سایه فعلیت مراتب علم و عمل است که مرتبه سعادت و کمال هر فرد از انسان را می‌نمایاند. در انتهای مقاله عبارتی چالش‌برانگیز از ملاصدرا در خصوص زن، و توجیهاتی که برای آن آورده شده است نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Status of Women from Mulla Sadra’s Viewpoint

نویسندگان [English]

  • mahdi shajarian 1
  • Ahmad Vaezi 2
1 دانشگاه باقر العلوم ع
2 استاد گروه فلسفه دانشگاه باقرالعلوم ریاست دفتر تبلیغات اسلامی
چکیده [English]

The main point of this article is Mulla Sadra’s view about women.
Although interpretation of the nature of woman and explaining the mystery of her differences from men has not been an independent problem for Mulla Sadra, the answer to this question can be implied from his ontological and humanistic principles. From Mulla Sadra’s philosophical point of view, humanness, in the famous Peripatetic interpretation, is not the entire reality of human beings and what distinguishes between man and other creatures is not speech in the meaning of “intellection”, rather, it is speech in the meaning of “sacred rational soul”. The entire reality of human beings is determined in light of the intensifying substantial motion of this rational soul toward the highest ranks of existent, in such a way that each one of men and women would turn into a continuous unit that has the capacity for movement from the lowest ranks of being to borders of infinity. The criterion for superiority in this movement is enjoyment of the ranks of knowledge and action. Accordingly, the sexual and gender differences are not in themselves a factor of superiority of either man or woman over another; rather, it is the enjoyment of different ranks of existence in light of actualization of knowledge and action that indicates each human being’s level of felicity and perfection. In the ending part of the article a challenging phrase of Mulla Sadra about women and the justifications brought up for it would also be surveyed.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • women
  • Mulla Sadra
  • humanism
  • substantial motion
  • superiority criterion of human beings

مراجع

  1. ابن‌سینا  (1379)، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات‏، محمد تقی دانش پژوه، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
  2. ــــــــــــ، (1404ق)، الشفاء (الالهیات)، قم، مکتبة آیة الله المرعشى.
  3. پارسانیا، حمید (1391)، جنسیت و نفس در اسلام، در: جنسیت و نفس ویراست هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.
  4. جوادی آملی، عبد الله، (1384؛الف)، حیات حقیقی انسان در قرآن، غلامعلی امین الدین، چاپ دوم، قم: اسراء.
  5. ـــــــــــــــ، (1388؛الف)، زن در آیینۀ جلال و جمال، محمود لطیفی، چاپ نوزدهم، قم: اسراء.
  6. ـــــــــــــــ،  (1384؛ب)، فطرت در قرآن، محمدرضا مصطفی پور، چاپ سوم، قم: اسراء.
  7. ـــــــــــــــ،  (1386)، سرچشمۀ اندیشه، عباس رحیمیان، چاپ پنجم، قم: اسراء.
  8. ـــــــــــــــ،  (1388؛ب)، حکمت عبادات، حسین شفیعی، چاپ پانزدهم، قم: اسراء.
  9. ـــــــــــــــ، (1389)، فلسفۀ حقوق بشر، چاپ ششم، قم: اسراء.

10. جوادی آملی، مرتضی (1391)، جایگاه انسانی زن در حکمت اسلامی، در جنسیت و نفس ویراست هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.

  1. دهخدا، علی‌اکبر (1338)،  لغت‌نامه، تهران: چاپ سیروس.

12. راغب اصفهانی، حسین (1412ق)،  مفردات الفاظ القرآن‏، عدنان داودی، دمشق: دار القلم- الدار الشامیة.

13. سروش، عبدالکریم (1377)، قبض و بسط تئوریک شریعت، چاپ ششم، تهران: موسسه فرهنگی صراط.

14. صادقی، هادی  (1391)، جنسیت و نفس، قم:مرکز نشر هاجر.

15. طوسی (خواجه نصیرالدین)، محمدبن حسن   (1381)، اساس الاقتباس، مدرس رضوی، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.

16. طباطبایی، سیدمحمد حسین (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، 20 جلد، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏.

17. ـــــــــــــــ، (1999م)، الرسائل التوحیدیه، بیروت: موسسة النعمان.

18. فیاضی، غلامرضا (1391)، جنسیت و نفس در اسلام، در: جنسیت و نفس، ویراست هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.

19. قدردان قراملکی، محمدحسن (1388)، «جایگاه انسانی زن»،  فصلنامۀ پژوهشی کوثر، سال پنجم، شمارۀ 12، صص 28ـ62.

  1. محقق سبزواری (1369)، شرح المنظومة، 5 جلد، تهران: ناب.
  2. ـــــــــــــــ، (1383)، اسرار الحکم، قم: مطبوعات دینی.
  3. مصباح یزدی، محمد تقی (1383)، آموزش فلسفه، 2 جلد، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
  4. ـــــــــــــــ،  (1391)،  جنسیت و نفس در اسلام، در: جنسیت و نفس ویراست هادی صادقی، قم: مرکز نشر هاجر.
  5. مطهری، مرتضی (1380). اصول فلسفه و روش رئالیسم (مجموعه آثار)، ج 6، چاپ پنجم، تهران: صدرا.
  6. ـــــــــــــــ، (1385)، نظام حقوق زن در اسلام (مجموعه آثار)، ج 19، تهران: صدرا.
  7. ملاصدرا (1981م)، ‏الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏، 9 جلد.
  8. ـــــــــــــــ،  (بی‌تا)، الحاشیة على إلهیات الشفاء، قم: بیدار.
  9. ـــــــــــــــ،  (1302)، مجموعة الرسائل التسعة، قم: مکتبه المصطفوی.
  10. ـــــــــــــــ،   (1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  11. ـــــــــــــــ،  (1360؛الف)، اسرار الآیات، تحقیق خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه اسلامی.
  12. ـــــــــــــــ،  (1360؛ب)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، چاپ دوم، [بی‌جا]، مرکز نشر دانشگاهى.
  13. ــــــــــــــــــــ  (1363)، مفاتیح الغیب‏، نوری علی، تهران: انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران.
  14. ــــــــــــــــــــ  (1366)، تفسیر القرآن الکریم‏، 7جلد، چاپ دوم، قم: بیدار.
  15. ــــــــــــــــــــ (1383)، شرح اصول الکافی، 4 جلد، تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  16. ــــــــــــــــــــ  (1387)، سه رسالۀ فلسفی، چاپ سوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه.
    1. Burr, Vivien (2002). Gender and Social Psychology, New York, Routledge.
    2. Gheaus, Anca (2012). "Gender Justice", Jouranl of Ethice & Social philosophy, Vol. 6, No. 1, p 1-23.  
    3. Heywood, Andrew (2017), Political ideologies : an Introduction, Sixth edition, London, Palgrave.
    4. Reed, Evelyn (1978), Sexism and Scienc, New York, Pathfinder  Press.
    5. Tong, Rosemarie (2009), Feminism Thought, United States, Westview Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار