نحوه تشکل قاعده بسیط الحقیقه مبتنی بر دور هرمنوتیکی میان قرآن و اصول فلسفی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فلسفه و کلام، دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی،مشهد، ایران

2 گروه فلسفه و کلام/ دانشکده الهیات/ دانشگاه فردوسی/ مشهد/ ایران

3 استادیارگروه فلسفه و حکمت دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف این نوشتار مطرح کردن دو پرسش و یافتن راه‌حلی شدنی و بایسته برای ‎آن‌ها است. پرسش نخست این است ‌که آیا ملاصدرا در اندیشه‌های فلسفی خود به ‎دور هرمنوتیکی قائل بوده است؟ پرسش دیگر این‌ که ملاصدرا چگونه با به‌کار بستن دور هرمنوتیکی از قرآن و مکاشفات شهودی در برداشت قاعدۀ بسیط‎الحقیقه یاری جسته است؟ این پژوهش برای یافتن پاسخی بایسته و روشن نخست به‎کالبدشناسی مفردات پرسش‌های پیش‌گفته پرداخته، سپس به‎رویکردهای اصحاب هرمنوتیک و ملاصدرا دربارۀ دور هرمنوتیکی اشاره ‌کرده است. نویسندگان سرانجام روش ملاصدرا در چگونگی به‌ کار بستن قرآن و مکاشفۀ شهودی در چارچوب دور هرمنوتیکی و دستیابی وی به‎ قاعدۀ نغز بسیط‎الحقیقه در یک دستگاه شناخت‎شناسی را به‎گفتمان گذاشت‌اند. نگارندگان در جستار پیش‌رو با گواه گرفتن ‎اندیشه‌های برجستۀ ملاصدرا، در پی بازگفت این مدعا هستند که وی افزون بر این ‌که در آثار خود به‎دورهرمنوتیکی اشاره دارد، با به‌کارگیری دانش‌های قرآنی و شهودی به‌عنوان پیش‌فرض، با روش دور هرمنوتیکی به ‎دیدگاه‌های نوین فلسفی دست‌ یافته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Procedure for the Formation of Basīt al-Ḥaqīqa (the Ultimately Simple) Principle Based on the Hermeneutic Circle between the Qur’an and the Philosophical Principles of Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • Mohammad kazem elmi sola 1
  • Husain mokhayeran 2
  • Alireza Kohansal 3
1 Department Philosophy and theology/faculty Theology/University ferdowsi/ mashhad/ Iran
2 Department of Philosophy and theology / faculty of Theology / Ferdowsi University / Mashhad / Iran
3 Assistant Professor of Philosophy at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

This article is intended to raise two questions and to present a feasible solution to them. The first one is, “Did Mulla Sadra maintain hermeneutic circle in his philosophical thoughts? And the second is, “How did Mulla Sadra seek help from the Qur’an and intuitive perceptions in his impression of the principle of basīt al-ḥaqīqa by using the hermeneutic circle? This research first deals with the anatomy of the vocabulary of the questions in order to find a proper and clear answer, then it has pointed out the approaches of hermeneutic scholars and Mulla Sadra concerning the hermeneutic circle. Finally, Mulla Sadra’s method of applying the Qur’an and intuitive perception has been discussed within the framework of the hermeneutic circle and his achievement of the elegant principle of basīt al-ḥaqīqa in an epistemological system. In the present article, by testifying to the prominent thoughts of Mulla Sadra, the author seeks to reiterate this claim that in addition to the fact that he refers to the hermeneutic circle in his works, by using Qur’anic and intuitive knowledge as a premise, he has achieved new philosophical viewpoints by the hermeneutic circle method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hermeneutics
  • Hermeneutic Circle
  • Intuitive Knowledge
  • Quran
  • Basit-al-Haghigha
  1. ابوزید، نصر حامد(1382)، معنای نوشتار، پژوهشی در علوم قرآن، ترجمۀ مرتضی کریمی نیا، چاپ سوم، تهران: انتشارات طرح نو.
  2. بحرانی، سید هاشم (1416ق)،البرهان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات بنیاد بعثت.
  3. پالمر، ریچارد.ا (1377)، علم هرمنوتیک، ترجمۀ محمد سعید حنایی کاشانی، چاپ اول، تهران: انتشارات هرمس.
  4. حسینی، شاه‌عبدالعظیمی حسین‌بن احمد (1363) تفسیر اثناعشری، چاپ اول، تهران: انتشارات میقات، تهران.
  5. راغب اصفهان، حسین‌بن محمد(1405ق)، مقدمه جامع التفاسیر، چاپ اول، کویت: انتشارات دار الدعوة.
  6. راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، چاپ اول، بیروت: انتشارات دارالعلم الدار الشامیة.
  7. ریخته‌گران، محمدرضا (1378)،منطق و مبحث علم هرمنوتیک، تهران: نشر کنگره.
  8. زرین‌کوب، عبدالحسین (1362)، ارزش میراث صوفیه، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  9. صدرالدینشیرازى (صدرالمتألهین)،محمد‌بنابراهیم (1360؛الف)، أسرار الآیات و أنوار البینات‏، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلامی.
  10. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)، محمد‌بن ابراهیم (1366)، التفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمدجواد خواجوی، قم: انتشارات بیدار.
  11. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)،محمد‌بن ابراهیم (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، بیروت: انتشارات دار احیاء التراث.
  12. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)،محمد‌بن ابراهیم (1360؛ب)،الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق از سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد: انتشارات المرکز الجامعی للنشر.
  13. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)،محمد بن ابراهیم (1361)،العرشیة، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران: انتشارات مولی.
  14. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)،محمد بن ابراهیم (1387)، سه رسائل فلسفی، چاپ سوم، مقدمه و تصحیح و تعلیق از سید جلال‎الدین آشتیانی، قم: انتشارات تبلیغات اسلامی.
  15. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)،محمد بن ابراهیم (1363)، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی، چاپ اول، تهران: انتشارات مؤسسؤ تحقیقات فرهنگی.
  16. صدرالدینشیرازى(صدرالمتألهین)،محمد بن ابراهیم (1420ق)، مجموعه رسائل فلسفى صدر المتالهین‏، چاپ دوم‏، تهران: انتشارات حکمت.
  17. طباطبایی، محمدحسین (1371)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، قم: انتشارات اسماعیلیان.
  18. طبرسی، فضل بن حسن (1415ق)، مجمع البیان، چاپ اول، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
  19. کواین، وی. دابلیو. اولیان. جی. اس (1381)، شبکهباور، ترجمۀ امیر ایرانی، تهران: سروش و کتاب طه.
  20. کوزنز هوی، دیوید (1385)، حلقۀ انتقادی، ترجمۀ مراد فرهاد پور، چاپ سوم، تهران: انتشارات روشنگر و مطالعات زنان.
  21. لاهیجى، محمد جعفربن محمدصادق (1386)، شرح رساله المشاعر، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
  22. معارف، سید عباس (1380)، نگاهی دوباره به‎حکمت انسی، تهران: رایزن.
  23. معرفت، محمدهادی (1418ق)، التفسیر و المفسرون، چاپ اول، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  24. نیچه، فردریش ...[و دیگران] (1377)، هرمنوتیک مدرن، فردریش نیچه، ترجمۀ بابک احمدی ...[و دیگران]؛ تهران: نشر مرکز، تهران.
  25. واعظی، احمد (1389)، درآمدی بر هرمنوتیک، چاپ ششم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  26. Schleiermacher (1998), Hermeneutics and Criticism,Cambridge University press.
  27. Gadamer (1994), Hans Georg: Truth and method, continuum new York.
  28. Heidegger, Martin (1962), Being and Time, Basil Black Well.
  29. Bontekoe, Rona (1996), Dimensions of the hermeneutics Circl, new Jersey Humanity press.