خوانشی بر کیفیت طی‌الارض در نگاه عرفانی مولوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه لرستان

2 استادیار دانشگاه لرستان

چکیده

عرفان یک‌ جریان معرفتی مبتنی بر شهود و برخاسته از تهذیب نفس است که مبانی نظری آن در متون دینی و آثـارعرفانی و ادبی تجلی یافته است.مسئلۀ طی الارض در عرفان به عنوان یکی از اقتضائات برخاسته از مراتب کشف صوری در راستای  تجلی اسماء و صفات الهی تحلیل و ارزیابی شده است. مراحل کمال آدمی از نگاه مولوی براساس تحول و تبدیل وجود انسان‌ از نقص به سوی کمال نامنتاهی شکل می گیرد. ایـن تبدیل و تحول، افزون بر تأثیر باطنی ، در کالبد جـسم مادیّ او نیز اثر گذار است. ازاین‌رو از دید مولوی کیفیت طی‌الارض در این حوزه قابل‌تبیین می باشد.  بر این اساس، باطن انبیاء و اولیاء الهی دارای صفات و قابلیت‌های خاصی است که جسم آنان را از دیگر افراد متمایز می‌کند و با توجه به تکامل و تعالی  جسم در اثر  سیر و سلوک، زمینۀ لازم بـرای‌ پذیـرش کراماتی همچون طی‌الارض را فراهم مـی‌کند. در این جستار پس از بررسی مفهوم طی‌الارض و مبانی طرح این مسئله در نگاه مولوی، به تشریح و تبین کیفیت تحقق آن می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Qualitative Perusal of Tayy al-Arḍ in Mawlavi’s Mystical View

نویسندگان [English]

  • عابدین درویش پور 1
  • Mehrdad Amiri 2
1 عضو هیات علمی
2 عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان
چکیده [English]

Mysticism as a cognitive trend based on intuition is originated from self-purification, whose theoretical principles are manifested in religious texts and literary and mystical works. The issue of tayy al-arḍ (thaumaturgical teleportation or folding up of the earth miraculously) has been analyzed and evaluated in mysticism as one of the exigencies arising from the levels of formal perception (shuhūd) in line with the manifestation of Divine Names and Attributes. According to Mawlavi (Rumi), the stages of human perfection are formed based on the evolution and transformation of human existence from imperfection to infinite perfection. This transformation, in addition to the inner impact, has an impact on his physical body as well. Therefore, from Mawlavi’s perspective, the quality of tayy al-arḍ can be explained in this field. Accordingly, the interior aspect (bāṭin) of the Prophets and Godly Saints has special qualities and capabilities that distinguish their body from that of other people and as per the evolution and transcendence of the body as a result of the spiritual wayfaring, it provides the necessary ground for the acceptance of miracles such as tayy al-arḍ. In this essay, after examining the concept of tayy al-arḍ and the principles of raising this problem from Mawlvi’s perspective, the quality of its realization will be explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mawlavi (Rumi)
  • tayy al-arḍ (thaumaturgical teleportation)
  • Divine Names
  • evolution of the body
  1. قرآن کریم
  2. ابن‌ترکه اصفهانی، علی بن محمد ( 1411ق)، تمهیدالقواعد، تهران: چاپ جلال الدین آشتیانی.
  3. ابن‌سینا،حسین‌ بن‌ عبدالله ( 1404)، الاشارات و التنبیهات، تهران: دفتر نشر کتاب.
  4. ابن‌عربی‌، محی‌الدین (١٣٨٣)، الفـتوحات‌ المـکیه فـی اسـرار المـالکیه و الملکیه، ترجمه‌ و تعلیق‌ محمد خواجوی ، تهران: انتشارات مولی .
  5. افضلی، محمدرضا (1388)، سروش آسمانی، چاپ اول، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی9.
  6. امینی نژاد،علی (1394)، آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی ، قم: مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره).
  7. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1395)،کیمیای عشق، چاپ سوم، تهران: نشر اطلاعات.
  8. اکبرآبادی، ولی محمد (1383)، شرح مثنوی مولوی، چاپ اول، تهران: نشر قطره.
  9. جوادی آملی، عبدالله (1389) ، تفسیر موضوعی قرآن ،  ج 12، قم: اسراء.
  10. جهانگیری، محسن (1367)، محی الدین عربی چهرهء برجستهء عـرفان اسـلامی، تهران: دانـشگاه تهران.
  11. جامی، نورالدین عبدالرحمن (1370)، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تهران: مـؤسسۀ مطالعاتی و تحقیقات.
  12. حسن‌زادۀ آملى، حسن،(1371)، عیون مسائل النفس، تـهران: امـیرکبیر.
  13. حـسینی تهرانی، سید محمد حسین‌، ( 1419)، مهرتابان، چاپ نهم، تهران: علامه طباطبایی.
  14. دهخدا، علی اکبر (۱۳۷۵)، لغت نامه‌ دهخدا‌، تهران: سیروس.
  15. راغب‌ اصفهانی‌، حسین (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم.
  16. رازی، محمدبن‌عمر (1379)، تفسیر کبیر مفاتیح‌الغیب،ترجمه:علی‌اصغرحلبی، تهران: اساطیر.
  17. زرین‌کوب، عبدالحسین (1372)، بحر در کوزه، چاپ چهارم، تهران: انتشارات علمی.
  18. سبزواری، ملاهادی (‌1413)، شرح‌ المنظومه‌، ج4، تصحیح و تعلیق علامه حسن‌زادۀ آملی‌، تهران: ناب.
  19. شهیدی ،سید جعفر(1376)، شرح مثنوی، تهران: نشراطلاعات.
  20. طبرسی‌، فضل بن حسن (1372)، مجمع البـیان فـی‌ تفسیر‌ القرآن، ج7، تحقیق‌ محمدجواد‌ بلاغی‌، چاپ‌ سوم تهران: ناصر خسرو.
  21. فروزانفر ، بدیع الزمان (1370)، شرح مثنوی شریف، تهران: انتشارات زوار.
  22. قیصری، محمدداوود (۱۳۷۵)،مقدمه شرح فصوص الحکم شرح جلال‌الدین آشتیانی، تهران: تبلیغات اسلامی.
  23. کاشانی، عبد‌ الرزاق (1370)‌، اصطلاحات الصوفیه، قم: انـتشارات بـیدار.
  24. کلینی، مـحمد بـن یعقوب‌ (‌1407)، الکافی‌، ج1 و 2، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامی.
  25. عیاشی ،محمد بن مسعود (1380)، التفسیر مصحح رسولی هاشم، تهران: مکبتة العلمیة.
  26. عفیفی، ابوالعلا (1366)، تصحیح و تعلیق فصوص الحکم، تهران: الزهرا .
  27. عبودیت،عبدالرسول (۱۳87)، نظام حکمت صدرایی، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
  28. مولوی ، جلال‌الدین ‌، محمد‌ (۱۳82)، مثنوی‌ معنوی‌‌، به‌ اهتمام توفیق سبحانی، تهـران‌: روزنه.
  29. ملاصدرا، صدرالدرین محمد (1363)، مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
  30. مجلسی، محمد تقی (1378)، بحارالانوار، تهران: انتشارات اسلامیه.
  31. مصباح یزدى،محمدتقى (۱۳91) آموزش فلسفه، قم، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره) .
  32. همایی‌ ، جلال‌الدین‌ (۱۳67)، مقدمۀ مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تهران: نشر‌ هـما‌.
  33. هـجویری، عـلی‌ بن‌عثمان (۱۳83)، کشف‌ المحجوب، تصحیح دکتر محمود عابدی‌، چـاپ‌ اول، تهـران: سروش.
  34. نثری، موسی (۱۳۷۵)، نثر و شرح مثنوی مولوی، محقق محمد رمضانی، ج۱، چاپ اول، تهران:کلاله خاور.
  35. نصری، عبدالله (1376)، سیمای انسان کامل از دیدگاه مکاتب، تهران: انتشارات دانشگاه عـلامه‌ طـباطبایی‌.