انگاره تشکیک‌پذیری علم حصولی بر پایه مبانی صدرائی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه معرفت‌شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 دانش آموخته دکتری فلسفه(حکمت متعالیه)

چکیده

چکیده
بر پایه تشکیک در وجود و مسانخت وجود و معرفت که از مهمترین مبانی و بنیادهای وجودشناختی فلسفه صدرا هستند، «تشکیک در معرفت»که از مهمترین نتایج و فروع فلسفه صدراست و دارای تبعات معرفت‌شناختیِ قابل توجهی است، امری مستدل و قابل دفاع است.تشکیک‌پذیری معارف حضوری انسان، امری مسلّم و مقبول است؛ چه این قبیل معارف، برخاسته از سطح و مرتبه وجودی انسان هستند و هرچه این سطح و مرتبه در جایگاه برتری قرار داشته باشد، طبعاً معارف حضوری او که از سنخ وجودی هستند نیز در مرتبه برتری جای خواهند داشت. اما طبق دیدگاه رایج، علوم حصولی انسان، تشکیک‌ناپذیر و غیر قابل اتصاف به شدت و ضعف‌اند؛ چه این علوم، از سطح و مرتبه وجودی انسان برنمی‌خیزند، بلکه برخاسته از تصورات یا مفاهیمِ منطبق با ظرف واقعیت خارجی هستند و تشکیک در تصورات راه ندارد. با این حال، مدعای پژوهش حاضر این است که بر پایه مبانی و برخی یافته‌های فلسفه صدرایی، ممکن است بتوان انگاره تشکیک‌پذیری معارف حصولی انسان را نیز مطرح کرد و توجیهاتی برای آن پیشنهاد نمود. در این راستا و با هدف تبیین تشکیک در معارف حصولی، به لحاظ وجودشناختی و معرفت‌شناختی، به کیفیت سریان تشکیک در اقسام تصورات و تصدیقات پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Idea of Gradationality of Acquired Knowledge Based on the Sadrian Principles

نویسندگان [English]

  • Mahdi Abbaszadeh 1
  • Zohre Zarei 2
1 Associate Professor of the Department of Epistemology of the Research Institute of Islamic Culture and Thought
2 Graduated with a PhD in Philosophy (transcendent Wisdom), khwarazmi university, tehran, iran
چکیده [English]

Based on gradation in existence and the similitude of existence and knowledge, which are among the most important ontological foundations of Sadrian philosophy, "gradation in knowledge", which is one of the most important results and branches of Mullā Ṣadrā's philosophy and has significant epistemological consequences, will be a reasonable and defensible issue. Gradationality of human presential knowledge is a certain and accepted entity; as these kinds of knowledge are derived from the level and rank of human existence, and the higher the superiority of this level and rank would be, naturally, the higher would also be the superiority of his presential knowledge, which is of existential similitude. But according to the common view, human acquired knowledge are ungradational and indescribable in terms of intensity and weakness; that is because this knowledge does not arise from the level and rank of human existence; rather, they arise from imaginations or concepts that are compatible with the capacity of the external reality, and there is no room for gradation in imaginations. However, the present research claims that according to the principles and some findings of Sadrian philosophy, it may be possible to raise the idea of ​​gradationality of human acquired knowledge and propose some justifications for it. To this end and with the aim of explaining the gradation in acquired knowledge from an ontological and epistemological point of view, the authors have addressed the quality of permeation of gradation in the various types of perceptions and attestations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gradation
  • intuive knowledge
  • empirical knowledge
  • image
  • confirmation