پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی- پژوهشکده اسلام تمدنی
چکیده
موضوع این مقاله تطبیق آرای جناب صدرالمتألهین شیرازی بر آیات و روایات و بررسی و تبیین نظریات تفسیری وی در خصوص اخبار مربوط به خلقت نفوس است. اخبار مربوط به این حوزه دو دسته است؛ ظاهر برخی با نظریۀ حدوث جسمانی نفس جناب صدرالمتألهین سازگار و ظاهر برخی ناسازگار است. نحوۀ رویارویی با اخبار ناسازگار سه‌گونه بوده است؛ برخی با اکتفا به دلیل عقلی مبنی بر امتناع خلقت نفوس قبل از ابدان به این اخبار توجه نکردند؛ عده‌ای به ظواهر اخبار اکتفا نمودند و معتقد شدند که نفوس بما هو نفوس قبل از ابدان وجود داشته‌اند، کسانی نیز سعی کردند میان عقل و نقل جمع کنند. جناب صدرالمتألهین ملاصدرا با کسانی که به ظاهر اخبار اکتفا کردند و قائل شدند نفوس بما هو نفوس قبل از ابدان وجود داشته‌اند، مخالف است. هم‌چنین وی اگرچه معتقد است مبادی اعتقادی با ظنون حاصل از اخبار تحصیل نمی‌شود، لکن با گروه اول نیز موافق نیست و به دلیل احترامی که برای اخبار قائل است، ادلۀ عقلی خود را هم‌چون مخصص و قرینۀ لبی می‌داند که توجیه‌کننده و تبیین‌کنندۀ معنا و مراد دقیق این اخبار هستند.
The Impact of Innovations in Knowledge of the Soul in Transcendent Theosophy on the Quranic and Hadith Interpretations (Case Study: Narratives of the Creation of the Souls)
نویسندگان [English]
Sayyed Majid Zahiri
Islamic Science and Culture Academy
چکیده [English]
Reconciling MullaSadra's views regarding his interpretation of the hadiths about the creation of the souls with the verses and traditions along with his theoretical explanation is the central thesis of this article. Traditions concerning the issue of creation of the soul falls under two categories: apparently some hadiths are consistent with the theory of corporeal creation of the soul and some of them are not. There are three ways to dealing with the inconsistent hadiths.One group of scholars tied to ignore the hadiths due to the lack of any supporting rational arguments. Another group devotionally accepted the hadiths and hold that the souls had been created before the corporeal body. The third group tried to reconcile between hadiths and the reason. MullaSadra disagrees with the second group. He also does not agree with the first group, however, because of his devotion to the traditions, he believes that the tenet of belief is not acquired only through conjectures derived from hadiths. He considers his rational arguments as labial evidence that can justify the true meaning of the hadiths.
1. ابن ابی جمهور (1402ق)، عوالی اللئالی العزیزیه فی الاحادیث الدینیه، جلد 4، قم: سیدالشهداء. 2. ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1400)، امالی، بیروت: اعلمی. 3. _______________________ (1398)، التوحید، قم: جامعۀ مدرسین. 4. _______________________ (1403)، معانی الاخبار، قم: جامعۀ مدرسین. 5. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1364)، منطق المشرقیین، قم: کتابخانۀ حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی (ره). 6. ______________ (2007)، احوال نفس؛ رساله فی النفس و بقائها و معادها، مقدمه و تحقیق از فؤاد الاهوانی، پاریس: دار بیبلیون. 7. ابوحیان آندلسی، محمد بن یوسف (1412)، البحر المحیط فی التفسیر، جلد3، بیروت: دارالفکر. 8. اردبیلی، عبدالغنی (1381)، تقریرات فلسفۀ امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 9. ارشد ریاحی، علی (1383)، نظریۀ نفس کلی و نفوس افلاک و تاثیر آن در فهم صدرا از آیات قرآن، دانشگاه تهران، مقالات و بررسی‌ها، شمارۀ 75، دفتر دوم. 10. باقری، علی اوسط (1388)، مجاری تأثیر پیش دانسته‌های مفسر در تفسیر قرآن کریم، قرآن شناخت، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، سال دوم، شمارۀ 2، صص 73-110. 11. جوادی آملی ، عبدالله (1384)، حیات حقیقی انسان در قرآن، قم: اسراء. 12. ____________ (1388)، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء. 13. حسینی طهرانی، سید محمد حسین (1426)، مهر تابان، مشهد: نور ملکوت. 14. خامنه‌ای، محمد (1378)، روح افلاطونی در فلسفه ملاصدرا، خردنامۀ صدرا، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، شماره 15، صص 55-60. 15. ظهیری، سیدمجید (1392)، روش شناخت سبک زندگی اسلامی، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، سال نوزدهم، شماره 98، صص 3-14. 16. فیض کاشانی، ملا محسن (1377 )، الصافی فی التفسیر، جلد 2، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ. 17. ملاصدرا، محمدبن ابراهیم صدرالدین ملاصدرا (1354)، المبدأ و المعاد، به کوشش سید جلال آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه. 18. ________________________ (1360)، اسرارالآیات، به کوشش محمد خواجوی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه. 19. ______________________ (1363)، مفاتیح الغیب، به کوشش محمد خواجوی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 20. ______________________ (1366)، تفسیر قرآن الکریم، به کوشش محمد خواجوی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 21. ______________________ (1366)، شرح اصول کافی، به کوشش محمد خواجوی، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 22. _______________(1419)، الحکمة المتعالیة فی اسفار العقلیة الاربعه، بیروت: دار احیا الثرات العربی.
ابتدای صفحه