بررسی معنا و کاربرد عقل در یونان باستان، با تاکید بر افلاطون و ارسطو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

مفهوم عقل یکی از واژه‌های پرکاربرد در دوره‌های مختلف فلسفه بوده است. پرسش اصلی این پژوهش این است که در دوره آغازین فلسفه در یونان باستان فیلسوفان چه تعاریفی از مفهوم عقل داشتند؟ هدف این نوشتار بررسی و تحلیل تاریخی مفهوم عقل نزد نخستین فیلسوفان یونان با تاکید بر افلاطون و ارسطو است. ادعای این مقاله این است که مفهوم عقل در ریشه‌های نخستین خود معانی متکثری در سه حوزه مختلف معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و اخلاق‌شناسی دارد، بنابراین دقت نظر فیلسوفانه ایجاب می‌کند که در استعمال این مفهوم و تعریف آن در متون به تکثر معانی مختلف آن توجه نماییم. در واقع تاکید اصلی ما بررسی کثرت معنایی عقل و اثبات نگاه کثرت گرایانه به معنای آن است که البته این دیدگاه در برهه ای کوتاه از تاریخ فلسفه و با تاکید بر دو فیلسوف آن دوره، بررسی می شود. منظور از تکثرگرایی عقلی این است که مفهوم عقل معانی و کاربردهای مختلفی را در برمی‌گرد که هر کدام به جای خود می توانند از اعتبار یکسانی برخوردار بوده و به کار بیایند. روش ما در این پژوهش، تاریخی- تحلیلی است تا با نگاه به منابع معتبر تاریخ فلسفه و متون اصلی به کاربردهای نخستین عقل پی ببریم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Meaning and Application of Reason in Greek Philosophy, with an Emphasis on Plato and Aristotle

نویسندگان [English]

  • Abbas Yazdani
  • Massud Beygi
University of Tehran
چکیده [English]

The concept of reason has been one of the most frequently used concepts and terms in different periods of philosophy. In this study, the authors try to answer the question that in the early period of philosophy in ancient Greece, what definitions the philosophers have had of the concept of reason. Therefore, this article is intended to examine and analyze the historical concept of reason among the early Greek philosophers with emphasis on Plato and Aristotle. The authors of this article claim that the concept of reason in its initial roots has multiple meanings in three different fields of epistemology, ontology, and ethics studies; therefore, the accuracy of the philosophical opinion requires that we pay attention to the plurality of different meanings in the application of this concept and its definition in texts. Our method in this research is historical-analytical, in which, by examining the reliable sources of the history of philosophy and the original texts, we find out the early applications of reason.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intellect
  • ancient Greece
  • philosophy
  • Plato
  • Aristotle
ارسطو (۱۳۶۹)، دربارۀ نفس، مترجم علی‌مراد داودی، چاپ سوم، تهران: انتشارات حکمت.
ارسطو (۱۳۹۸)، متافیزیک (مابعدالطبیعه)، مترجم محمد حسن لطفی، تهران: نشر طرح نو.
افلاطون (۱۳۹۸)، ضیافت، مترجم محمد علی فروغی، تهران: نشر صدای معاصر.
افلاطون (۱۳۶۶)، تیمائوس، دورۀ آثار افلاطون، جلد 3، مترجم محمدحسن لطفی تبریزی، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
افلاطون (۱۳۶۶)، فایدروس، دورۀ آثار افلاطون، جلد 3، مترجم محمدحسن لطفی تبریزی، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
افلاطون (۱۳۶۶)، فایدون، دورۀ آثار افلاطون، جلد ۳، مترجم محمدحسن لطفی تبریزی، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
افلاطون (۱۳۶۶)، ثئاتتوس، دورۀ آثار افلاطون، جلد ۳، مترجم محمدحسن لطفی تبریزی، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
افلاطون (۱۳۵۳)، جمهوری، مترجم محمد حسن لطفی، چاپ اول، تهران: چاپخانۀ خوشه.
کاپلستون، فردریک (۱۳۹۲)، تاریخ فلسفه: یونان و روم، مترجم سید جلال الدین مجتبوی. تهران: انتشارات سروش.
استیس، والتر ترنس (۱۳۸۶)، تاریخ انتقادی فلسفۀ یونان، مترجم یوسف شاقول، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
خراسانی، شرف‌الدین (۱۳۵۰)، نخستین فیلسوفان یونان، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسۀ انتشارات فرانکلین.
مر، گستون (۱۳۸۳)، گزیدۀ آثار افلاطون، مترجم فاطمه خوانساری، تهران: انتشارات مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
کرسون، آندره (۱۳۶۳)، گزیدۀ آثار ارسطو، مترجم کاظم عمادی، انتشارات بنگاه مطبوعاتی صفی‌علیشاه.
هایلند، درو (۱۳۸۴)، بنیادهای فلسفه در اساطیر و حکمت پیش از سقراط، ترجمۀ رضوان صدقی نژاد، کتایون مزداپور، تهران: نشر علم.
Burnet, john (1920), Early Greek Philosophy, 3rd ed, London: A & C Black.