مفاد شرطی منفصله ‏سالبه عنادی.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه رضوی

چکیده

یکی از مباحث مورداختلاف در منطق سنتی، تعیین دقیق مفاد سلب انفصال در قضایای شرطی است. برداشت‌های متفاوت از مفاد شرطی منفصله سالبه موجب شده است منطق‌دانان در بحث تلازم شرطیات و نیز استدلال‌های مرکب از شرطی منفصله اختلاف یابند و از ارائۀ دستگاهی منسجم برای منطق شرطیات بازمانند. بررسی کلمات منطق‌دانان مسلمان دربارۀ مفاد منفصلۀ سالبه از پیچیدگی و ابهام معنای منفصلۀ سالبۀ کلی و به تبع آن موجبۀ جزئی حکایت دارد. در این مقاله به منظور تعیین دقیق مفاد سلب کلی نسبت انفصالی، ابتدا روابط ممکن میان دو واقعه، شناسایی شده و در قالب نمودار دایره‌ای نمایش داده می‌شود. این نمودارها نشان می‌دهند هر یک از محصورات چهارگانۀ قضایای منفصله از کدام نسبت ممکن‌التحقق میان دو امر حکایت می‌کنند. با توجه به بسیط یا مرکب بودن مضمون قضایای شرطی موجبه، سلب قضایایی که دارای مفاد بسط هستند کاملاً از سلب قضایایی که دارای مفاد مرکب می‌باشند، متفاوت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the negative disjunctive proposition.

نویسنده [English]

  • davod heidari
razavi university
چکیده [English]

یکی از مباحث مورد اختلاف در منطق سنتی تعیین دقیق مفاد سلب انفصال در قضایای شرطی است. برداشت های متفاوت از مفاد شرطی منفصله سالبه موجب شده است منطق‌دانان در بحث تلازم شرطیات و نیز استدلال های مرکب از شرطی منفصله دچار اختلاف شوند و از ارائه دستگاهی منسجم برای منطق شرطیات بازبمانند. بررسی کلمات منطق‌دانان مسلمان در باره مفاد منفصله سالبه از پیچیدگی و ابهام معنای منفصله سالبه کلی و به تبع آن موجبه جزئی حکایت دارد. در این مقاله به منظور تعیین دقیق مفاد سلب کلی نسبت انفصالی، ابتدا روابط ممکن بین دو واقعه شناسایی و در قالب نمودار دایره‌ای نمایش داده شده است. این نمودارها نشان می‌دهند هر یک از محصورات چهارگانه قضایای منفصله از کدام نسبت ممکن التحقق بین دو امر حکایت می‌کنند. با توجه به بسیط یا مرکب بودن مضمون قضایای شرطی موجبه، سلب قضایایی که دارای مفاد بسطند کاملا متفاوت از سلب قضایای است که دارای مفاد مرکبند

کلیدواژه‌ها [English]

  • "disjunctive propositions"
  • "adversarial disjunctive"
  • " Universal Negative disjunctive"
  • "non-exclusive"
  • "mutually exclusive"
  • "verity proposition"

مراجع

  1. ابن سینا (1381). الاشارات و التنبیهات. تحقیق مجتبى زارعى. چاپ دوم، قم: بوستان کتاب.
  2. ابن سینا (1404‌). الشفا‌، تصدیر و مراجعة ابراهیم مدکور. قم‌: کتابخانه‌ آیت‌ اللّه‌ مـرعشی نـجفی.
  3. باجوری ابراهیم بن محمد (1292ه‍). حاشیة الباجوری عل مختصر الشیخ محمد السنوسی فی فن المنطق. القاهرة: المطبعة الخیریة. دسترس‌پذیر در https://www.noor-book.com/
  4. حلی، حسن بن یوسف (۱۳۶۳ ه.ش.). الجوهر النضید. اشراف: بیدارفر، محسن. قم: بیدار
  5. حلّی، حسن بن مطهر، (1379)، الأسرار الخفیه فی العلوم العقلیه، تحقیق مرکز الأبحاث والدراسات الإسلامیه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم.
  6. حلّی، حسن بن مطهر، (1438 ه). مراصد التدقیق و مقاصدالتحقیق. حقَّقه الدکتور الشیخ محمَّد غفوری‎نژاد. راجعه وضبطه مرکز تراث الحِلَّة قسم شؤون المعارف الإسلامیة والإنسانیة. الطبعة الأولى. کربلاء العراق : العتبة العبَّاسیة المقدَّسة، قسم شؤون المعارف الإسلامیة والإنسانیة.
  7. خونَجی، افضل الدین (1389). کشف الاسرار عن غوامض الافکار. مقدمه و تحقیق خالد الرویهب. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران و مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین - آلمان.
  8. سبزواری، ملاهادی (1369). شرح المنظومه. تصحیح و تعلیق حسن زاده آملی. تهران: ناب.
  9. سمرقندی، شمس‎الدین محمد (تا بی). شرح القسطاس فی المنطق. نسخۀ خطی به شـمارة 3859. تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
  10. شهرزوری، شمس‌الدین (1383). رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقایق الربانیة. مقدمه و تصحیح و تحقیق از دکتر نجفقلی حبیبی. ج 1، چاپ اول. تهران: مؤسسۀ حکمت و فلسفه ایران.
  11. صدرالدین شیرازی، محمد (1981). الحکمة المتعالیة‌ فى الأسفار العقلیة الأربعة. چاپ سوم، بیروت: دار احیاء الثرات.
  12. صدرالشریعه، (1397). «بخش منطق از کتاب شرح تعدیل العلوم». تصحیح و تحقیق ابوالفضل آخوندزاده. به راهنمائی داود حیدری. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
  13. طوسی، محمد بن محمد (1380). بازنگاری اساس‌الاقتباس. به‌کوشش مصطفی بروجردی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  14. طوسی، محمد بن محمد (۱۴۰۸ ه‍). تجرید المنطق، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  15. طوسی، نصیرالدین (1403). شرح الإشارات و التنبیهات للطوسی (مع المحاکمات)، قم: دفتر نشر الکتاب.
  16. فارابی، ابو نصر (1408). المنطقیات للفارابی. با تحقیق محمدتقی دانش‌پژوه. قم: کتابخانۀ آیت الله مرعشی.
  17. قطب‌رازی (1393). لوامع الأسرار فی شرح مطالع الأنوار. تصحیح و تعلیق ابوالقاسم رحمانی. تهران: انتشارات مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
  18. کلنبوی، اسماعیل بن مصطفى (1310). البرهان فی علم المیزان. استانبول: مطبعة عثمانیه
  19. محمدی، علی (۱۳۸۶). شرح منطق مظفر. ج2. قم: الامام الحسن بن علی7.
  20. میرداماد، محمدباقر (1385- 1381). مصنفات میرداماد. به اهتمام عبد الله نورانى. ج1، چاپ اول. تهران‏: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگى. ‏
  21. یوسی، الحسن بن مسعود، (2018). نفائس الدرر للشیخ الیوسی. تحقیق محمد هواری. تلمسان: جامعة أبو بکر بلقاید.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار