نقش بدن در شکل‌گیری حالات نفسانی و دلالت‌های روان‌شناختی آن (بر اساس آموزه‌های دینی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

موسسه حکمت و فلسفه ایران

چکیده

یکی از مباحث علم‌النفس، مسئلۀ تأثیر متقابل نفس و بدن نسبت به یکدیگر است. با وجود مباحث فلسفی فراوان، این موضوع کمتر از منظر آموزه‌های دینی بحث شده است. در این مقاله، با مراجعه به متون دینی، مسئلۀ تأثیر بدن و امور بدنی بر نفس به روش توصیفی و تحلیلی بررسی شده است. هدف از این پژوهش، تبیین و تحلیل تأثیرات بدن بر نفس و حالات نفسانی است. بدن براساس اوضاع و احوالی که در آن قرار می‌گیرد، به اشکال مختلف بر نفس نیز تأثیر می‌گذارد. کیفیت این تأثیرات به صورت تمهیدی، تثبیتی، فیزیولوژیکی و اقتضایی برای نفس است. بدن در این نقش‌ها، زمینه‌ساز شکل‌گیری حالات و صفات نفسانی است. هیئت‌های بدنی، افعالی بدنی، وضعیت بدن، تغذیه بدن اموری هستند که اولاً و بالذات مربوط به بدن هستند، اما به جهت ارتباط وثیق نفس با بدن، هر یک به تناسب نوع عمل، آثار خاصی بر نفس دارند. تبیین این مسئله، در برخی از مسائل روان‌شناسی از جمله روش روان‌شناسی، مبحث شخصیت، یادگیری و حافظه و اختلالات روانی دلالت‌هایی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of the Body in the Formation of Carnal States and their Psychological Implications (Based on Religious Doctrines)

نویسنده [English]

  • ahmad shahgoli
Institute of Wisdom and Philosophy of Iran
چکیده [English]

One of the topics in psychology is the issue of the mutual influence of the soul and the body on each other. Despite numerous philosophical discussions, this issue has been discussed less from the perspective of religious doctrines. In this article, by referring to religious texts, the issue of the influence of the body and bodily affairs on the soul has been examined in a descriptive and analytical manner. The purpose of this research is to explain and analyze the effects of the body on the soul and carnal states. The body also affects the soul in various ways, depending on the circumstances and conditions in which it is placed. The quality of these effects is preparatory, stabilizing, physiological, and contingent for the soul. In these roles, the body is the basis for the formation of emotional states and traits. Physical forms, bodily actions, body posture, and body nutrition are matters that are primarily and inherently related to the body, but due to the close connection between the soul and the body, each has specific effects on the soul in proportion to the type of action. The explanation of this issue has implications for some psychological issues, including psychological methods, personality, learning and memory, and mental disorders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soul
  • body
  • influence and impression
  • religious teachings
  • psychology
ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبة الله. (1404). شرح نهج البلاغة ( چ1). قم: بی‎جا.
ابن‎بابویه. محمدبن على (1378ق‏)‏. عیون أخبارالرضا7 ‏. تهران: نشر جهان.‏
ابن سینا. (2005). القانون فی الطب (چاپ اول). بیروت: داراحیاءالتراث العربی.
ابن سینا. حسین ابن عبدالله.(1375). النفس من کتاب الشفاء (تحقیق حسن حسن­زاده آملی، چ1). قم: بوستان کتاب.
ابنا بسطام. عبد الله و حسین.(1411)‏ طبّ الأئمة علیهم السلام‏. قم: دار الشریف الرضی.‏
برقى. محمد بن خالد(1371). المحاسن. قم: دار الکتب الإسلامیة .
تمیمى آمدى. عبد الواحد بن محمد(1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏. قم: دفتر تبلیغات.
حجازی. مهدی(1419). درر الأخبار من بحار الأنوار. قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى.
حرانی. حسن بن شعبه. (1404). تحف‌العقول عن آل‌الرسول(ص) (چ2). قم: جامعه مدرسین.
حرعاملی. محمد بن حسن. (1409 ). وسائل الشیعه. قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
حقانی. ابوالحسن. (1395). روان‎شناسی کاربردی. قم: مؤسسۀ امام خمینی.
حکیمى. علی. (1353). الحیاه (مترجم :احمد آرام). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
ری شهری. محمد. (١٤٢٥).  موسوعة الأحادیث الطّبیّة. تهران: دار الحدیث للطباعة والنشر.
سبزواری. ملاهادی. (1372). شرح اسماء الحسنی (تحقیق نجف‌قلی حبیبی) تهران: دانشگاه تهران.
شیخ صدوق‏. (1403ق‏). الخصال. قم: انتشارات جامعۀ مدرسین.
شیخ صدوق. (1406). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏ (چ2). قم‏: دار الشریف الرضی للنشر.
شیخ صدوق. (1400). أمالی الصدوق (چ5‏). بیروت: اعلمی.
شیخ صدوق‏(1404ق). من لا یحضره الفقیه‏. (ج1). چاپ دوم. قم‏: جامعه مدرسین.
طوسى. محمد بن حسن. (1414 ق). الامالی. قم‏: دار الثقافه.
طبرسى. حسن بن فضل. (1412)‏. مکارم الأخلاق (چ4).  قم‏: الشریف الرضى.
طبرسی. فضل بن حسن. (1412). جوامع الجامع. قم: حوزه علیمه قم .
طوسى. محمد بن الحسن. (1414ق). الأمالی للطوسی. قم‏: دارالثقافة.
طوسی. محمد بن حسن. (1365). تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان). تهران:  دارالکتب الإسلامیة.
عسکری. مرتضی. (1388). طب الرضا (ع) و طب الصادق (ع). تهران:  فواد.
عظیمی. سیروس. (1373). اصول روان شناسی عمومی. تهران: نشر صفار.
فرقانی. مرتضی؛ نوری. نجیب الله نوری؛ شیخ شعاعی. علیرضا (1399). نگاهی به روان‎شناسی اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
کلینی. محمد بن یعقوب. (1365). الکافی (چ4، ج1). تهران. دارالکتب الاسلامیه.
 گنجی. حمزه. (1378). مبانی روان‎شناسی عمومی. تهران: نشر روان.
مجلسى. محمد باقر. (1404ق)‏. مرآة العقول‏ (چ2). ‏تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی. محمدباقر. (بی‎تا). بحار الانوار (ج110). تهران: اسلامیه تهران.
محدث نورى. (1408). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).
محمدی ری شهری. محمد. (1377). میزان الحکمه (ج14، چ6). قم: دارالحدیث.
مطهرى . مرتضی. (بی تا). مجموعه آثار: نبوت (ج‏4). تهران: انتشارات صدرا.
مطهری. مرتضی. (بی‌تا). یاداشت. بی‌جا.
مطهری. مرتضی. (بی‎تا). مجموعه آثار: نقدى بر مارکسیسم (ج13). تهران: صدرا.