رویکردی معناشناختی به ضرورت خداوند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

عموم فیلسوفان خداباور نه تنها به وجود خداوند باور دارند بلکه او را از وجود ضروری برخوردار می دانند. افزون بر این، معتقد هستند دست کم برخی از صفات خداوند همچون علم و قدرت، صفاتی ضروری م یباشند، به این معنا که ممکن نیست خدا فاقد این صفات باشد. از سوی دیگر برخی از دیدگاههای فلسفی معاصر با مفهوم ضرورت خدا به مخالفت برخاسته و آن را مفهومی غیرمعقول دانست هاند. با توجه به تعدد و تنوع تعابیر مختلف از مفاهیم موجه از جمله ضرورت، این پرسش به ذهن م یرسد که آیا تعبیر و تعابیری از ضرورت وجود دارند که به کارگیری آنها در مورد وجود و صفات خدا مفهومی معقول به دست دهد؟ در این مقاله کوشش می شود با «ضرورت بالذات» رویکردی معناشناختی مسألۀ ضرورت خدا بررسی شود. نتیجۀ این بررسی آن است که تعبیر دو تعبیر قابل قبول در میان فیلسوفان مسلمان هستند که به ترتیب در مورد ضرورت وجود و « ضرورت ازلی» و ضرورت صفات خداوند قابل اطلاق می باشند. همچنین براساس معناشناسی منطق موجهات مبتنی بر مفهوم جهان ممکن و به کارگیری تعبیر ضرورت متافیزیکی، می توان از ایدۀ ضرورت گزاره ای و ضرورت شئ وجود خداوند و نیز ضرورت شئ صفات خداوند دفاع کرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Semantical Approach to God’s Necessity

نویسنده [English]

  • Mohammad Saeedimehr
mo.saeedimehr@gmail.com
چکیده [English]

Theists philosophers not only believe in God, but also see Him as a necessary being. Moreover, they believe that at least some of His attributes, such as knowledge and power, are necessary, in the sense that He is Omnipotent and Omniscient. The opponents however rejecting the existence of God, deny any
Divine necessity. Regarding the diversity of interpretations of the modal concepts, including necessity, one may ask whether there is an interpretation about the concept of ‘necessity’ which is reasonably applicable to God’s existence and His attributes. This paper addresses the problem of Divine necessity through a semantical approach and then elaborates the two interpretations which are proposed by Muslim philosophers, namely the essential necessity (darūrat bi-dhāt) and the eternal necessity (drūrat azalī) are applicable to God’s existence and His attributes respectively. The paper will also argue that by appealing to the modal
logic based on possible worlds semantics and applying the notion of metaphysical necessity, we can endorse de re and de dicto necessity of God’s existence and de re necessity of His attributes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God’s necessity
  • God’s attributes
  • essential necessity
  • eternal necessity
  • logical necessity
  • metaphysical necessity
  • de re and de dicto modality

مراجع

ابن سینا (1386)، النجاۀ من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات (دانشگاه تهران).
سالرنو، جوزف (1389)، گوتلوب فرگه، ترجمۀ محمد سعیدی مهر، تهران: انتشارات علمی – فرهنگی.
سعیدی مهر، محمد (1394)، ضرورت، دلالت و جهان‌های ممکن، تهران: انتشارات علمی- فرهنگی.
___________ (1389)، «گزاره‌های موجه؛ بحثی منطقی یا فلسفی؟»، معرفت فلسفی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، سال هفتم، شمارۀ سوم، 133-158.
طوسی (خواجه)، نصیرالدین (1403ق)، شرح الاشارات و التنبیهات، جلد اول، دفتر نشر کتاب، بی‌جا.
قطب الدین رازی، بی‌تا، شرح مطالع الانوار، قم:کتبی نجفی.
کاتبی قزوینی، نجم الدین علی، بی‌تا، الرسالۀ الشمسیه فی المنطق، قم: بیدار.
ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی، (1981م)، الحکمۀ المتعالیۀ فی الاسفار العقلیۀ الاربعه، جلد اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نبوی، لطف الله (1379)، «تمایز Dere و Dedicto در منطق سینوی و تصویر آن در معناشناسی کریپکی»، مجلۀ مدرس، تهران، شمارۀ 14، 149-158.

Adams, Robert Merrihew (1983) ‘Divine Necessity’, The Journal of Philosophy, Vol. 80, No. 11, Eightieth Annual Meeting of the American Philosophical Association, Eastern Division, pp. 741-752.
Anselm (2000) Complete Philosophical and Theological Treatises of Anselm of Canterbury, (Jasper Hopkins and Herbert Richardson trans.), Minneapolis, Arthur J. Banning Press
Davies, Brian O P. (1980) ‘The Concept of Divine Necessity’, New Blackfriars, Volume 61, Issue 725, pp. 486–496
Findlay, J.N. (1948) ‘Can God's Existence Be Disproved?, Mind 57, pp.176-183.
Hick, John H. (1961). ‘Necessary Being’, Scottish Journal of Theology, 14, pp. 353-369
Kenny, Anthony (1966). ‘God and Necessity’, British Analytical Philosophy, edited by B. Williams and A. Montefiore, London: Routledge, 131151.
Leftow, Brian (2010), ‘Swinburne on divine necessity’, Religious Studies, vol. 46, issue. 2, pp. 141-162
Plantinga, Alvin (1974), The Nature of Necessity, Oxford, Oxford University Press.
Rosen, Gideon (2014), "Abstract Objects", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <http://plato.stanford.edu/archives/fall2014/entries/abstract-objects/>.
Schrader, David E. (1991), ‘The Antinomy of Divine Necessity’, International Journal for Philosophy of Religion, 30, pp. 45-59.
Swinburne, Richard, (1993), The Coherence of Theism, (revised Edition), Oxford, Clarendon Press.
Wachter, Daniel V. (2002), ‘The Necessity of God’s Existence’, In Argument & Analyse, A. Beckermann & C. Nimtz (eds.), Mentis, pp. 516-525 URL= <http://epub.ub.uni-muen>.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار