حقیقت اوصاف اخلاقی و نحوۀ وجود آ ن ها در حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدیر انتشارات اسموس پرسموس لندن

چکیده

در این مقاله تلاش شده است با استفاده از "معقولات ثانیۀ فلسفی" برای یکی از پر چالش‌ترین مسائل مطرح در فلسفۀ اخلاق غرب، یعنی مسئلۀ عینیت و عدم عینیت ( آبجکتیو – سابجکتیو) اوصاف اخلاقی راه حلی  ارائه گردد. اما به این بهانه موضوعی مهم‌تر و ساحتی کاملاً نو از حکمت متعالیه مورد پژوهش قرار گرفته و با استفاده از بازخوانی مبانی وجودشناسی و انسان‌شناسی ملاصدرا، مسائلی کلیدی در فلسفۀ اخلاق از جمله اعتباری و عدم اعتباری بودن ملاکات ارزشی و ماهیت اوصاف اخلاقی مورد کنکاش قرار گرفته است. اوصاف اخلاقی بنا بر تعریف ارائه شده در این نوشتار واجد وجودی عینی-ذهنی هستند که تنها از طریق معقولات ثانیه فلسفی قابل تعریف و تبیین می‌باشند. این نحوه از وجود برای اوصاف اخلاقی با نظریات مطرح شده در فلسفۀ اسلامی و حکمت متعالیه؛ هم‌چون کمالات وجودیه انسان حاصل از سلوک اخلاقی و حرکت استکمالیه جوهریۀ نفس از یک سو و نقش امور ذهنی و اعتبارات و تأملات فکری در حصول فعل اخلاقی از سوی دیگر، همسو می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Nature of Moral Properties and Mode of their Existence in al-Hikmah al-Muta’aliyah

نویسنده [English]

  • Khalil Al-Rahman Toussi
مدیر انتشارات اسموس پرسموس لندن
چکیده [English]

This article will provide a solution for one of the most challenging problems in ethics; objectivity or subjectivity of moral properties. This has been done by a new explanation of ‘secondary philosophical intelligibles’ in an ethical context. In order to address this delicate issue, the paper has presented an investigate concerning ethical principles through reinterpreting the philosophy of the human soul (‘ilm al-nafs) and major ontological principles in transcendental philosophy. Also by using these principles, the article attempts to demonstrate that the moral properties are neither objective nor subjective in the sense the objectivists and subjectivists explain, rather under the concept of ‘secondary philosophical intelligibles’ they are quasi subjective-objective reality’. This explanation in a systematic manner is supported by MullaSadra’s theories such as the existential perfections of human upraised from his ethical attitudes, substantial motion of the soul, and the role of the subjective reflections in a moral agent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Objective
  • Subjective
  • Moral Properties
  • Moral Values
  • First Concepts
  • Secondary Concepts
  • Substantial Motion of the Soul

مراجع

ابن سینا (1983)،  الهیات شفا، قم: مکتبة نجفی مرعشی.
_____، (1377)، الإشارات و التنبیهات، شرح نصیر الدین محمد حسن طوسی و شرح قطب‌الدین محمد بن‌ابی جعفر رازی، 3 جلد، تهران: پایا.
آخوند خراسانی، ملا محمد کاظم (1364)، کفایة الاصول فی بیان الامارات و الاصول، با حاشیه ابو الحسن بن عبد الحسین اردبیلی مشکینی، دو جلد، تهران: چاپ سنگی.
بهمنیار بن مرزبان (1382)، التحصیل، تصحیح مرتضى مطهری، تهران: دانشگاه تهران.
تفتازانی، سعدالدین مسعود (1989)، شرح المقاصد، قم: شریف رضی.
جرجانی، علی (1370)، شرح المواقف، قم: شریف رضی.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه، قم: اسرا.
حاجی سبزواری (1413)، شرح منظومه، با شرح و تعلیق حسن حسن زاده آملی، 3 جلد، تهران: ناب.
حلّی، حسن بن یوسف (1360)، کشف الفوائد، تبریز: مکتب اسلام.
خواجه طوسی، نصیر الدین (1367)،  اساس الإقتباس، تصحیح محمد تقی مصباح رضوی، تهران: دانشگاه انتشارات، مؤسسه انتشارات و چاپ.
رازی، فخرالدین(1341)،البراهین در علم کلام، تهران: دانشگاه تهران.
ملاصدرا (1999)،  الحکمة التعالیه فیالاسفار العقلیه الاربعه (الاسفار)، 9 جلد، بیروت: احیاءالتراث.
_____، (1411) ، تفسیر القرآن، 7 جلد، قم: بیدار.
_____،(1984)،  مفاتیح الغیب، با حواشی ملا علی نری و تصحیح محمد خواجوی، تهران: مکتبة المحمودی.
_____، (1360)،  الشواهد الربوبیه، با تعلیقه حاجی سبزواری، تصحیح جلال الدین آشتیانی؛ تهران: دانشگاه تهران.
_____، (1303)، تعلیقات على الالهیات من الشفا , ملحق به الهیات شفا، تهران: چاپ سنگى (چاپ افست؛ قم: بیدار).
طوسی، سید خلیل الرحمان (1392)، در آمدی بر اخلاق فلسفی در حکمت متعالیه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، محمد حسین (1375)، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
سبحانی، جعفر (1384)، الهیات و معارف اسلامی، قم: مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق (ع).
 
Gauthier, David (1995), ‘Why Contractarianism’ in Rachels, James Rachels (ed.), Ethical Theory.
Hare, Richard Mervyn (1952), The Language of Morals, New York: Oxford University Press.
__________________, (1949–50), ‘Moral Objectivity’, unpublished, Balliol College Archive
__________________, (1985), ‘Ontology in Ethics’, in T. Honderich (ed.), Morality and Objectivity: A Tribute to J. L. Mackie, London: Routledge, reprinted in 1989, 82–98.
Hume, David (1888), A Treatise of Human Nature (ed.), L. A. Selby-Bigge, Oxford: Clarendon Press.
___________, (1963), Essays: Moral, Political and Literary, Oxford: Oxford University Press.
___________, (1975), An Enquiry concerning Human Understanding, in Enquiries concerning Human Understanding and concerning the Principles of Morals, (ed.), L. A. Selby-Bigge, 3rd edition revised by P. H. Nidditch, Oxford: Clarendon Press.
_____, (1874–75), ‘Of the Standard of Taste,’ in The Philosophical Works of David Hume (ed.) T. H. Green and T. H. Grose. 4 volumes, London: Longman, Green.
Hobbes, Thomas (1994), Leviathan, Edwin Curley (ed.), Indianapolis, IN: Hackett.
Herodotus (1972), The Histories, Aubrey de Selincourt (tr.), rev. A. R. Burn Harmondsworth: Penguin.
Plato (1959), Republic, tr. H. D. P. Lee, London: Penguin Books.
Locke, John, An Essay Concerning Human Understanding, New York: Prometheus Book.
Laertius (1955), Diogenes Lives of Eminent Philosophers, vol. 2, R. D. Hicks, Cambridge (tr.), MA: Harvard University Press.
Mackie, John L. (1998), “The Subjectivity of Values,” in: James Rachels (ed.), Ethical Theory , Oxford: Oxford University Press.
Moya, Carlos J. (2006) Moral Responsibility: The Ways of Scepticism, London: Routledge.
Nussbaum, Martha (2013), ‘Non-Relative Virtues: An Aristotelian Approach’ in Shafer-Landau, Russ (ed.).Ethical Theory: An Anthology, UK: Wiley-Blackway Publication, 630-645.
Woodward, Martin(1997), Defenders of Reason in Islam, Oxford: Oneword.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار