مولوی و حقانیت تشکیکی ادیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه

چکیده

سه رویکرد انحصارگرایی، شمول‌گرایی و کثرت‌گرایی دینی تلاش دارند تا پاسخی عقلانی به پرسش از حقانیت معرفت شناختی و نجات شناختی ادیان تدارک ببینند. مشکلات این سه رویکرد، زمینه لازم را برای رویکرد حقانیت تشکیکی ادیان فراهم می‌کند که در آن همه ادیان و پیروان آنها بطور تشکیکی و سلسله مراتبی از حقانیت معرفت شناختی و نجات شناختی برخوردار هستند. به نظر می‌رسد مولوی نیز با نظر به گرایش عرفانی خود از دیدگاه حقانیت تشکیکی ادیان حمایت می‌کند. مبانی و اصول نگرش تشکیکی مولانا به حقانیت تشکیکی ادیان را می‌توان در مواردی چون وحدت متعالی ادیان، واقعیت کثرت خارجی ادیان، تفاوت‌ گذاری بین دین و شریعت، تفاوت‌های راه حق از باطل و اسلام تجلی دین و شریعت برتر و پیامبر اسلام الگوی رسول خاتم و متعالی ملاحظه کرد. مجموعه این موارد نشان می‌دهد که مولوی نگرشی تشکیکی به ادیان الهی و بعضا غیرالهی دارد که در آن همه ادیان به تناسب بهره‌مندی‌شان از حقیقت مطلق، واجد حقانیت و منجر به رستگاری و نجات هستند. ضمن اینکه لازمه منطقی پذیرش حقانیت تشکیکی ادیان، اقبال به دین اسلام بعنوان آخرین و کامل‌ترین دین و رسول گرامی اسلام بعنوان آخرین و بهترین و کامل‌ترین انبیاء الهی است. در این رویکرد، برتری و کمال دین خاتم و رسول آن، به معنای نفی وجوه مثبت ادیان پیشین نیست، بلکه تاکید می‌شود که این دین و رسول آن ضمن اینکه کمالات ادیان و انبیاء قبلی را دارند، واجد کمالات جدیدی هستند که در آنها نیست، که همین ویژگی مبین عقلانیت رویکرد حقانیت تشکیکی ادیان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Mowlavi and Religions Gradual Truthiness

نویسنده [English]

  • Qodratullah Qorbani
Khrazmi University, Tehran,
چکیده [English]

There are three religious exclusivism, inclusivism and pluralism approaches that try to take rational answers to the questions regarding religions epistemological and soteriological truthiness. The problems of mentioned approaches, takes enough background for the approach of religions gradual truthiness in which all religions and their believers gradually and hierarchically benefit epistemological and soteriological truthiness. It seems Mowlavi by considering his mystical tendency, supports the approach of religions gradual truthiness. The foundation and principles of Mowlavi’s thought concerning religions gradual truthiness can be considered as follows: transcendent unity of religions, the fact of external plurality of religions, differentiation between religion and divine law, differences between right and wrong paths, Islam as the superior manifestation of religion and divine law, and the Prophet of Islam as the final and perfect messenger. The sum of these cases show that Mowlavi thinks of divine and non-divine religions based on gradual truthiness in which all religions according to their benefiting of absolute truth, have truthiness and are led to salvation. Meantime logical requirement of accepting religions gradual truthiness is welcoming to Islam as the final and the perfect religion, and to the Prophet Muhammad as the last and the best messenger of God. In this approach, the superiority and perfection of the final religion and its Prophet does not mean rejecting merits of pervious religions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gradual Truthiness
  • Islam
  • Pluralism
  • Religions Transcendent Unity
  • The Prophet of Islam

مراجع

منابع و مآخذ
1. قرآن کریم.
2. ابن جنی، ابوالفتح (2010)، الخصائص، الطبعة الرابعة، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
3. احمدی، بابک (۱۳۷۲)، ساختار و تأویل متن، تهران: نشر مرکز.
4. بامدادی محمد؛ مدرسی، فاطمه (1388)، « نگاهی به فراهنجاری دستوری در اشعار م. سرشک»، پژوهش­نامه زبان و ادب فارسی، سال سوم، شماره 2، ص1-22.
5. حسان، تمام (2004)، اللغة العربیة معناها ومبناها، الطبعة الرابعة، القاهرة: عالم الکتب.
6. جرجانی، عبدالقاهر (1413ق)، دلائل الإعجاز فی علم المعانی، تحقیق: محمود محمد شاکر، الطبعة الثالثة، القاهرة: مطبعة المدنی.
7. داد، سیما (1383)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
8. زمخشری، ابوالقاسم (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الکتاب العربی.
9. سامرائی، فاضل صالح (2003)، لمسات بیانیه فی نصوص من التنزیل، الطبعة الثالثة، عمان: دار عمار للنشر والتوزیع.
10. ــــــــــــــــــ (1434ق)، معانی النحو، الطبعة الأولی، بی‌جا: مؤسسة التاریخ العربی للطباعة و النشر.
11. سیرافی، ابوسعید (2008)، شرح کتاب سیبویه، تحقیق: أحمد حسن مهدلی، علی سید علی، الطبعة الأولی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
12. ـــــــــــــ ( 1986)، شرح کتاب سیبویه، تحقیق: رمضان عبدالتواب و آخرون، القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
13. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1370)، موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه.
14. صفوی، کوروش (1380)، از زبان شناسی به ادبیات، چاپ دوم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
15. طبرسی، فضل‌‌بن حسن‏ (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، تهران: ناصر خسرو.
16. طیب، سید عبدالحسین (1387)، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلام.
17. قواقزة، محمد حسن (2015)، «الدلالة الزمنیة للأسماء فی اللغة العربیة، اسم الفاعل و اسم المفعول و المصدر نموذجا»، مجلة دراسات العلوم الإنسانیه والاجتماعیة، المجلّد 42، العدد 1، ص1-19.
18. مرادی، ابومحمد (1992)، الجنى الدانی فی حروف المعانی، تحقیق: فخرالدین قباوة، محمد ندیم فاضل، الطبعة الأولى، بیروت: دار الکتب العلمیة.
19. مصطفوی، حسن (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: بنگاه نشر و ترجمه کتاب. ‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار