بررسی رهاورد جنسیت پذیری اخلاق از منظر فمنیسم با سنجۀ مبانی حکمت صدرایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قران و حدیث

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نگرة «جنسیت‌پذیری اخلاق» از مسائل چالش‌برانگیزی است که از اواخر قرن هجدهم و با اوج‌گیری فعالیت‌های فمینیست‌ها، در حلقه‌های فکری باورمندان به این جریان مطرح شد. فمینیست‌ها در موضع‌گیری برابر این انگاره، به دو دسته تقسیم شدند؛ گروهی با ادعای برابری کامل زن و مرد، هرگونه تفاوت میان ایشان را انکار کرده و دسته‌ای با سراب‌پنداشتن آرمان جنسیت واحد، انگشت تأکید بر برتری جنس زن نهادند. گرچه پرسش از جنسیت‌پذیریِ اخلاق، در سنت اسلامی، سابقه‌ای ندارد، اما با توجه به مطالعات دقیق و موشکافانه‌ای که اندیشمندان مسلمان (به طور خاص فیسلوفان) پیرامون مسأله نفس داشته‌اند، می‌توان از دل مبانی و مباحثی که طرح کرده‌اند، پاسخی سلبی یا ایجابی به این پرسش داد. به همین منظور در این نوشتار، با تکیه بر مبانی حکمت صدرایی، به استنطاق این مکتب در پاسخ به «جنسیت‌پذیری اخلاق» مبادرت ورزیده‌ایم و ضمن نمایاندن نقص فمینیست‌ها در بی‌التفاتی به مبانی انسان‌شناختی و نفس شناختی مسأله، به مقایسة تطبیقی میان پاسخ برآمده از مبانی صدرایی با انگاشته‌های فمینیست‌های اخلاق‌گرا پرداخته‌ایم و به این نتیجه رهنمون گشته‌ایم که دیدگاه جنسیت‌پذیری نفس به صواب نزدیک‌تر است. البته این به معنای نادیده‌انگاری تفاوت هنجارهای اخلاقی میان مرد و زن نیست. روش ما در این پژوهش، توصیفی_تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Outcome of Gender Acceptability of Ethics from the Perspective of Feminism by Measuring the Principles of Mulla Sadra’s Philosophy

نویسندگان [English]

  • zeinab tajik 1
  • Amin Seidi 2
1 University of Quran and Hadith
2 Qom seminary, Qom, iranTarbiat Modares University
چکیده [English]

The view of “gender acceptability of ethics” is one of the challenging issues raised in the intellectual circles of the believers in this trend since the end of the 18th century and with the rise of feminist activities. Feminists were divided into two groups in their stance against this idea; a group claiming complete equality of men and women denied any difference between them and another group emphasized the supremacy of the female gender by imagining the ideal of a single gender as a mirage. Although the question of gender acceptability of ethics has no precedents in the Islamic tradition, but according to the detailed and critical studies that Muslim thinkers (especially philosophers) have made about the issue of nafs (carnal soul), it is possible to give a negative or positive answer to this question. For this purpose, in this article, relying on the principles of Mulla Sadra’s Philosophy, we have attempted to inquire this school in response to the “gender acceptability of ethics” and while showing the shortcoming of feminists in not paying attention to the anthropological and psychological foundations of this issue, we have made a comparative comparison between the answers arising from Mulla Sadra’s principles and the thoughts of ethical feminists and we have come to the conclusion that the viewpoint of gender acceptability of nafs is more appropriate. Of course, this does not mean ignoring the difference in ethical standards between men and women. Our method in this research is descriptive-analytical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gender
  • ethics
  • feminism
  • transcendent wisdom
  • soul
  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. آلیسون، جگر (1387)، چهار تلقی از فمنیسم، ترجمۀ املایی، تهران: انتشارات بین‌المللی هدی.
  4. باقری، خسرو (1382)، مبانی قلسفی فمنیسم، تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم تخقیقات و فناوری.
  5. بیسلی، کریس (1385)، درآمدی بر چیستی فمنیسم، ترجمۀ محمدرضا مردی، تهران: انتشارات روشنفکران و مطالعات زنان.
  6. پرنر، الیزابت (1383)، «علم اخلاق زنانه نگر»، ترجمۀ سوگند نوروزی زاده، مجلۀ ناقد، ج2، شمارۀ 2، تهران.
  7. تانگ، رزماری (1387)، درآمدی جامع بر نظریه‌های فمنیستی، ترجمۀ منیژه عراقی، تهران، نشر نی.
  8. جوادی آملی، عبدالله (1384)، زن در آینه جلال و جمال الهی،قم، اسرا.
  9. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، برگرفته از نرم افزار اسرا.
  10. جوادی آملی، مرتضی (1391)، جایگاه زن در حکمت اسلامی، در جنسیت و نفس، ویرایش هادی صادقی، قم: هاجر.
  11. غروی، سید محمد (1391)، جنسیت و سنخیت، در جنسیت و نفس، ویرایش هادی صادقی، قم: هاجر.
  12. فریدمن، جین (1383)، فمنیسم، ترجمۀ فیروزه مهاجر، تهران: آشیان.
  13. کلودیا، کارد (1383)، «اخلاق فمنیستی»، ترجمۀ زهرا جلالی، نشریۀ حورا، شمارۀ 6.
  14. گراگیلیا، کارولین (1385)، فمنیسم در امریکا تا سال 2003، تلخیص و ترجمه و تدوین معصومه محمدی، قم: معارف.
  15. مصباح یزدی، محمد­تقی (1391)،ظرفیت‌های فلسفه در مسئلۀ جنسیت، در جنسیت و نفس، ویرایش هادی صادقی، قم، هاجر.
  16. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم (1386)، الحکمةالمتعالیه فی الاسفار العقلیةالاربعه، تصحیح حسن زاده آملی: تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  17. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم (1383)، الحکمةالمتعالیه فی الاسفار العقلیةالاربعه، تصحیح و تحقیق غلامرضا اعوانی با اشراف سیدمحمد خامنه­ای، تهران: انتشارات بنیاد حکمت.
  18. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم (1419ق)،الحکمةالمتعالیه فی الاسفار العقلیةالاربعه ، بیروت: دارالاحیا الثرات العربی.
  19. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم (1391)، عرشیه، تهران: انتشارات مولی.
  20. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم (1366)، تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار.­­­­
  21. صدرالدین شیرازی (ملاصدرا)، محمدبن ابراهیم (1354)، المبدا و المعاد، به تصحیح سید جمال الدین آشتیانی ،تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  22. معین، محمد (1353)، فرهنگ فارسی معین، تهران: انتشارات سپهر.
  23. میل، جان استورات (1379)، انقیاد زنان، ترجمه علاالدین طباطبایی، تهران: هرمس.
  24. نراقی ملامهدی [بی‌تا]، جامع السعادات، قم: اسماعیلیان.
  25. یزدان‌پناه، یدالله (1391)، جنسیت و نفس، در جنسیت و نفس، ویرایش هادی صادقی، قم: هاجر.
  26. Jagaar, Alison (2001), Feminist Ethics , In: Encyclopedia Of Ethics, ed. by:Lawrence Becker And Charlotte Becker, 2nd edition, London And New York: Routledge.
  27. Gilligan, Carol (1982), In A Different Voice: Psychological Theory And Womens Development, Cambridge, Harvard University Press
  28. Gilligan,Carol (1993a), In a Different Voice, London:Harvard University Press.
  29. Kohlberg,L&Kramer,R. (1969),”continuities and Discontinuities in Child and adult Moral Development”, Human Development,12.
  30. Tong, Rosemarie, (2003), Feminist Ethics, (on _ line) Availableat, http://www.plato.stanford.edu/entnies/Feminist Ethics.