بررسی و نقد کارکرد هنر اسلامی در خداشناسی و معنویت از دیدگاه سیدحسین نصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی

2 استادیار دانشکاه تهران

چکیده

هدف اصلی پژوهش پیش‌رو تبیین، تحلیل و نقد نسبت و پیوند واقعی میان هنر اسلامی و معنویت و خداشناسی بر اساس رویکرد دکتر نصر است. روش پژوهش در این نوشتار، تحلیلی- اسنادی است و در جمع‌آوری داده‌ها از شیوۀ کتابخانه‌ای استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد از نگاه نصر، هنر اسلامی افزون بر این که معنویت‌بخش است، می‌تواند به عنوان تجلی غایت الهی نیز به شمار آید؛ زیرا سبب می‌شود انسان دربارۀ زیبایی‌های هنر تفکر نموده و با کمک آنها همواره خدا را یاد کند. مهم‌ترین نقد بر دیدگاه نصر، به نوع نگاه ایشان نسبت به ماهیت هنر و همچنین نقش آن در کارکردهای معنوی و خداشناسانه وارد است. وی با تقسیم هنر به دینی، قدسی و سنتی، ملاک و معیار قدسی بودن هنر را جوامع و نه انسان، دانسته است و هنر قدسی را نیز هنری می‌‌داند که از یک جامعۀ سنتی سرچشمه گرفته است. دیگر اشکال نظریۀ وی در باب هنر، تطبیق اندیشه‌های خود با آثار هنری در تمدن اسلامی است که در ادامۀ پژوهش به آنها اشاره می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Review of the Function of Islamic Art in Theosophy and Spirituality from Seyyed Hossein Nasr’s Perspective

نویسندگان [English]

  • Ali Ahmadpour 1
  • behrouz muhammadimunfared 2
1 mohaghegh
2 university of thehran
چکیده [English]

The present research is mainly intended to explain, analyze and criticize the relationship between Islamic art and spirituality and theosophy based on Dr. Nasr’s approach. The research method in this article is based on the documentary analysis method and the library method was used in data collection. The findings of the research show that, from Dr. Nasr’s perspective, Islamic art, in addition to being spiritual enhancing, can also be considered as an ultimate manifestation of Divinity, because it causes man to deliberate on the beauties of art and always remember God with their help. The most important critique of Dr. Nasr’s view concerns his view on the nature of art as well as its role in spiritual and theological functions. By dividing art into religious, sacred and traditional, he has considered societies and not humans to be the criteria for the sacredness of art, and has also considered sacred art to be an art that originates from a traditional society. Another drawback leveled against his theory about art is matching his thoughts with works of art in Islamic civilization, which will be mentioned in the next parts of the research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic art
  • traditional art
  • theology
  • Seyed Hossein Nasr
  • spirituality
  • function of Islamic art
  1. قرآن کریم
  2. افلاطون، مجموعه آثار (1377)، ترجمۀ محمدحسن لطفی، چاپ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
  3. تولستوی، لئون، هنر چیست؟ (1372)، ترجمۀ کاوه دهگان، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر.
  4. جعفری، محمدتقی (1369)، زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر.
  5. جلالی، غلامرضا (1378)، زیباشناسی در اندیشه فلسفی شهیدمطهری، حوزه، دورۀ 16، شماره 1.
  6. خندقی، امین (1394)، موسوی گیلانی، سیدرضی، «نقد دیدگاه سنت‌گرایان در باب هنر سنتی، هنر مقدس و هنر دینی»، معرفت ادیان، دوره 23، شمارآ سوم، 128-107.
  7. دیوتش، الیوت (1384)، فلسفۀ هنر، ترجمه سیدحسین نصر، گردآورنده انشاءالله رحمتی، هنر و معنویت، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
  8. ربیعی، هادی (1388)، جستارهایی در چیستی هنر اسلامی: مجموعه مقالات، چاپ اول، تهران: موسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری متن، ایرج داداشی، رویکرد سنت‌گرایان به هنر اسلامی، 210-169.
  9. رید، هربرت ادوارد (1386)، معنی هنر، ترجمۀ نجف دریابندری، چاپ دهم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  10. شریعتی، علی (1366)، هنر مجموعه آثار، چاپ سوم، تهران: چاپخش.
  11. فیاضی، ابراهیم (1389)، تولید علم و علوم انسانی: مقاله فلسفه متأخر ایرانی، چاپ اول، مشهد: سپیده باوران.
  12. کلینی، محمدبن یعقوب (1429ق)، الکافی، 15 جلدی، چاپ اول، قم: موسسه دارالحدیث‌العلمیه الثقافیه.
  13. نجفی برزگر، رحیم (1375)، «هنر و معماری اسلامی»، فصلنامۀ هنر، شمارۀ 30، ص 231-240.
  14. نصر، سیدحسین (1375)، هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ رحیم قاسمیان، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات دینی هنر.
  15. نصر، سیدحسین (1383)، آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام، ترجمۀ شهاب‌الدین عباسی، چاپ اول، تهران: سهروردی.
  16. نصر، سیدحسین (1385)، در جستجوی امر قدسی، ترجمه و تدوین: مصطفی شهرآیینی، چاپ دوم، تهران: نی.
  17. نصر، سیدحسین (1380الف)، معرفت و معنویت، ترجمه انشاءالله رحمتی، چاپ اول، تهران: سهروردی.
  18. نصر، سیدحسین (1382)، نیاز به علم مقدس، ترجمه حسن میانداری، چاپ دوم، قم: طه.
  19. نصر، سیدحسین (1391)، جلوه‌های معنویت در جهان اسلام، ترجمۀ فاطمه شاه‌حسینی، چاپ اول، قم: انتشارات ادیان و مذاهب.
  20. نصر، سیدحسین (1393)، آفاق حکمت در سپهر سنت: گفتگوی حامد زارع با سیدحسین نصر، چاپ اول، تهران: ققنوس.
  21. نصر، سیدحسین (۱۳۷۶)، جوان مسلمان و دنیاى متجدد، ترجمۀ مرتضى اسعدى، چاپ چهارم، تهران: طرح نو.
  22. نصر، سیدحسین (1384)، دین و نظام طبیعت، ترجمۀ محمدحسن فغفوری، چاپ اول، تهران: حکمت.
  23. نصر، سیدحسین (1380ب)، هنر دینی، هنر سنتی، هنر مقدس؛ تفکراتی و تعاریفی، راز و رمز هنر دینی، چاپ اول، تهران: سروش، 57-45.