بررسی و مقایسه‌ی مفهوم حیات از دیدگاه زیست‌شناسی و حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فلسفه دانشگاه فردوسی. مشهد. ایران

2 دانشیار، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

مسأله‌ی حیات از جمله مسائل میان رشته‌ای است که همواره برای فیلسوفان و دانشمندان علوم تجربی مطرح بوده است. در فلسفه‌ی اسلامی به ویژه در حکمت متعالیه به صورت مبسوط به این مسئله پرداخته شده است. حیات از نظر ملاصدرا به عنوان یک امر متعالی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از نظر ملاصدرا حیات مساوق وجود است، اما مقصود وی از وجود، وجود مجرد است. از نظر وی هر جا موجودی تحقق دارد، حیات هم تحقق دارد که این وجود یا مجرد محـض است که در این صـورت، حیات آن ذاتی است و یا آمیزه‌ای از مجرد و مادی است که در این صورت حیات چنین موجودی به واسطهی وجود و بعد تجردی آن است. بنابراین همه‌ی موجودات مادی دارای حیات می‌باشند؛ از جماد گرفته تا انسان. اما در زیست‌شناسی، حیات شامل بخشی از موجودات عالم طبیعت است.
از این‌رو در این پژوهش پس از ذکر تعاریف حیات زیستی و شعوری، شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو تعریف مطرح شده است و پس از آن تفاوت‌ها و شباهت‌های مصادیق حیات از دیدگاه فلسفه و زیست‌شناسی بیان شده است. به نظر می‌رسد تعامل بین علوم زیستی و فلسفه منجر به فهم دقیق‌تری از مسأله حیات می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Study and Comparison of the Concept of Life from the Perspective of Biology and Transcendental Wisdom

نویسندگان [English]

  • Maryam Arabi 1
  • Ali Haghi 2
1 Mashhad univercity
2 teacher of Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The interdisciplinary issue of life has always been open to discussion for philosophers and scholars of empirical sciences. In Islamic philosophy, especially in Transcendental Philosophy, this issue has been addressed in detail. Life is studied as a transcendental matter from Mullā Ṣadrā’s perspective. Mullā Ṣadrā considers life to be the equivalent of existence, but what he means by existence is abstract existence. Accordingly, wherever a being is realized, life is also realized; that means, the being is either merely abstract, in which case its life will be intrinsic, or a mixture of abstract and material, in which the life of such an entity is through its existence and its abstract dimension. Therefore, all material entities, from inanimate objects to humans, enjoy life. This is while in biology, life includes only a part of the creatures of the natural world. In this research, first the definitions of biological and conscious life, the similarities and differences of these two definitions are presented, and then the differences and similarities of the examples of life are explained from the perspective of philosophy and biology. Ultimately, it seems that the interaction between biological sciences and philosophy leads to a more accurate understanding of the issue of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • حیات"
  • "وجود"
  • "ملاصدرا"
  • "زیستشناسی

مراجع

  1. ابن‌سینا (1404ق). التعلیقات. بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامی.
  2. ابن‌سینا (1371). المباحثات. قم: انتشارات بیدار.
  3. ابن‌سینا (1363). المبدأ و المعاد. تهران: چاپ عبداللّه نورانی.
  4. ابن‌سینا (1364).النجاة من الغرق فی بحرالضلالات، تهران: چاپ محمدتقی دانش‌پژوه.
  5. اپارین، آ. ای (1349-1352). حیات: طبیعت. منشأ و تکامل آن. ترجمۀ هاشم بنی‌طرفی. تهران: کتاب‌های جیبی، فرانکلین.
  6. ارسطو (1369). دربارۀ نفس، ترجمۀ ع.م.د. تهران: انتشارات حکمت.
  7. افلاطون (1380). دورۀ کامل آثار افلاطون. (ترجمۀ محمدحسن لطفی). رضا کاویانی. تهران: انتشارات خوارزمی.
  8. باربور، ایان (1362). علم و دین. (ترجمۀ بهاء‌الدین خرمشاهی). تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  9. جوادی آملی، عبدالله (1382ش). رحیق مختوم. قم: مرکز نشر اسراء.
  10. زمخشری، محمودبن عمر (1386). مقدمةالادب. تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
  11. سبزواری، هادی (1383). اسرار الحکم. قم: مطبوعات دینی.
  12. سبزواری، هادی (1379)، شرح المنظومه. تهران: نشر ناب.
  13. سحابی، عزت­الله (1332). «زندگی و منشأ آن»، گنج شایگان، شمارۀ 1، صص33-40.
  14. سروش، عبدالکریم (1359). دانش و ارزش. تهران: باران.
  15. شهرزوری، شمس‌الدین (1372) شرح حکمة الاشراق. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  16. صدرالمتألهین (1360). اسـرار الآیـات. (به کوشش محمد خواجوی). تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
  17. صدرالمتألهین (1366). تفسیر القرآن الکریم (به کوشش محمد خواجوی). قم: بیدار.
  18. صدرالمتألهین (بی‌تا). الحاشیة علی الهیات الشفاء. قم: انتشارات بیدار.
  19. صدرالمتألهین (1981). الحکمــة المتعالیــة فـی الاسفــار العقلیـة الاربعـة. بیــروت: داراحیــاء التراث.
  20. صدرالمتألهین (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. (تصحیح و تعلیق از سید جلال‌الدین آشتیانی). چاپ دوم. مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
  21. صدرالمتألهین (1354). المبدأ و المعاد. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی. تهران: انجمن حکمت و فلسفۀ ایران.
  22. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
  23. فارابی، ابونصر (1345). رسائل الفارابی، حیدرآباد: دکن.
  24. فارابی، ابونصر (1408). المنطقیات. چاپ اول، قم: مکتبة آیة‌اللّه المرعشی.
  25. فلوطین (1366). دورۀ آثار فلوطین، (ترجمۀ محمدحسن لطفی). تهران: بی‌نا.
  26. مصباح، محمدتقی (1366)، آموزش فلسفه. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
  27. وایس، پاول بی. (1352). «علم (محدودۀ علم زبان علم)»، ماهنامۀ آموزش و پرورش، ترجمۀ محمود، بهزاد. شمارۀ 68 .
  28. Bedau M, (1996), The nature of life. In: The philosophy of artificial life, ed. M Boden, Oxford, UK: Oxford University Press.
  29. El-Hani, k. N. (2008), «Theory-oriented approaches to the concept of life». Teaching Biology, No. 4, pp. 147-149.
  30. Jeuken, M. (1975), «The Biological and Philosophical definitions of life» , Acta Biotheoretica, vol. 24 (1-2), pp.14-21.
  31. Mckay, C. P. (2004) «What is life – and How Do we search for It in others world?» , Plos Biology.
  32. Minkoff, Eli C. (2008). Barron's EZ-101 Study Keys Series: Biology, (2nd, revised ed.) , Barron's Educational Series.
  33. Ramin, Farah, "An Exploration of the Concept of Life in Biology and
    Ṣadrian Theosophy". (2018). Journal of Contemporary Islamic Studies (JCIS). Vol. 1, No. 2. pp. 253 – 273.
  34. Smith, T. M. Shugart, H. H. Woodward, I. (1997). Plant Functional Types: Their Relevance to Ecosystem Properties and Global Change. UK. Cambridge University Press.
  35. woodger, h. (1967). biological principles. New York; Humanities P.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار