تحلیل نسبت نقد و نبوغ در قلمرو مطالعات علوم انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

 تحلیل نسبت نقد با نبوغ در حوزۀ علوم انسانی از جملۀ مسائل قابل‌توجه در مجموعۀ مطالعات نقدپژوهی است که تاکنون مدنظر قرار نگرفته است. پرسش اصلی مقالۀ پیش‌رو این است که چه فعالیت‌ها یا رفتارهایی، آن هم ناظر به امر نقد، می‌تواند به تقویت نبوغ در حوزۀ مطالعات علوم انسانی منجر شود؟ و آیا می‍توان از نبوغ، مسیری به سمت نقد در قلمرو علوم انسانی باز نمود و راهبرد و راهکارهای نقد علمی در این حوزه را ارتقا بخشید؟ مقاله در اینجا از مفهومی با عنوان «نبوغ انتقادی» یاد می‌کند و برای این منظور، پس از گذر بر مفهوم نقد و نبوغ و ارائۀ وجوهی از تحلیل فلسفی و مؤلفه‌های پیرامونی آنها، از یازده راهکار یا بستر علمی– اجتماعی یاد شده است: نقش مواجهۀ انتقادی، پرسش‌گری، قدرت حدس، ذهن تجریدی کل‌نگر، رویکرد روشمند، نظم منطقی و ذهنی، تغییر زاویه نگاه به مسئله، منبع الهام، خروج از سنت‌های علمی رایج، اتکا بر خود، و نیز فضای اجتماعی خلاق. نویسنده در پایان نتیجه می‌گیرد که تحول در علوم انسانی بدون برقراری نوعی نسبت خلاق میان نقد با نبوغ، شدنی نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Relationship Between Criticism and Genius in the Realm of Humanities Studies

نویسنده [English]

  • sayyed hossein hosseini
institute for humanities and cultural studies
چکیده [English]

Analyzing the relationship between criticism and genius in the humanities is one of the notable issues in the collection of critical studies that has not been taken into consideration so far. The main question of the following article is what activities or behaviors, especially those related to criticism, can lead to the strengthening of genius in the humanities? And can genius be used to open a path to criticism in the humanities and improve the strategy and methods of scientific criticism in this field? The article here mentions a concept called “critical genius” and for this purpose, after going over the concepts of criticism and genius and presenting aspects of philosophical analysis and their surrounding components, eleven scientific-social strategies or contexts are mentioned: the role of critical confrontation, questioning, the power of conjecture, a holistic abstract mind, a methodical approach, logical and mental order, changing the angle of view of the problem, a source of inspiration, departing from common scientific traditions, self-reliance, and also a creative social space. The author concludes in the end that transformation in the humanities is not possible without establishing a kind of creative relationship between criticism and genius.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religion
  • Avicenna
  • Kant, ethics
  • society
بلوم، هرولد. (1400). سیمای پنجاه نابغه سخن (مترجم: محبوبه مهاجر). تهران: انتشارات هرمس.
بختیاریان، مریم. (1398). «هم‌بستگی ذوق و نبوغ از نظر کانت در تجربۀ زیباشناختی با رهیافت فرم‌محور». نشریۀ علمی پژوهشی متافیزیک، ش27. صص 94-79.
برنهام، داگلاس. (1399). درآمدی بر نقد قوۀ کانت (مترجم: محمدرضا ابوالقاسمی). تهران: نشر نی.
پایا. علی. (1396). گره گشایی به شیوه فیلسوفان و مهندسان. تهران: انتشارات طرح نقد.
پوپر. کارل. (1393). زندگی سراسر حل مسئله است (مترجم: شهریار خواجیان). تهران: نشر مرکز.
پوپر. کارل. (1389). اسطورۀ چارچوب در دفاع از علم و عقلانیت (مترجم: علی پایا). تهران: انتشارات طرح نو.
حسینی. مالک. (1389). ویتگنشتاین و حکمت. تهران: انتشارات هرمس.
خوئی. مهسا؛ اکرمی، موسی؛ ریاحی، حسن (1393). «نبوغ کانتی و بتهوون». نشریۀ علمی پژوهشی هنرهای زیبا-هنرهای نمایشی و موسیقی. ش2. صص30-25.
دلوز. ژیل. (1392). فلسفه نقادی کانت؛ رابطه قوا (مترجم: اصغر واعظی). تهران: نشر نی.
رابینسون. اندرو. (1398). نبوغ (مترجم: فرنوش سلیمان‌زاده). تهران: نشر حکمت سینا.
راجرز. نایجل و دیگران. (1398). فیلسوفان بدکردار (مترجم: احسان شاه قاسمی). تهران: انتشارات امیر کبیر.
سیمونتون. دین کیت. (1400). نبوغ (مترجم: بافته‌چی). تهران: انتشارات پارسه.
شوپنهاور. آرتور. (1386). جهان و تاملات فیلسوف (مترجم: رضا ولی یاری). تهران: نشر مرکز.
صلیبا. جمیل. (1370). واژۀ‌نامه فلسفه و علوم اجتماعی (مترجم: کاظم برگ نیسی). تهران: انتشارات شرکت  سهامی انتشار.
کارول. نوئل. (1393). درباره نقد؛ گذری بر فلسفه نقد (مترجم: صالح طباطبائی). تهران: نشرنی.
کانت، ایمانوئل. (1399). نقد قوۀ حکم (مترجم: عبدالکریم رشیدیان). تهران: نشر نی.
موسوی. آرش. (1388). درآمدی بر روان‌شناسی علم؛ تحلیل روان‌شناختی فرآیند نظریه‌پردازی. قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
Carroll, Noel, (2009), On Criticism, Routledge; London and New York.
Carroll, Noel, (1999), Philosophy of Art: A Contemporary Introduction, Routledge; London and New York.
Popper, karl.r, (1994), the myth of the framework in defence of science and ratinolity, routledge, London and NY.