چیستی معنویت به مثابۀ موضوعی برای پژوهش‌های تطبیقی در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگی اسلامی

چکیده

برای انجام یک پژوهش تطبیقی- قرآنی دربارۀ معنویت، نخست باید معنویت را تعریف کنیم. این واژه در قرآن به‌کار نرفته است و تعریف آن در واقع، تعیین و تحدید دقیق موضوعِ یک پژوهش تطبیقی است. این مقاله جستجویی عقلانی برای دست‌یابی به تعریفی مناسب برای معنویت است، به‌نحوی که بتوان آن را در پژوهش‌های تطبیقی- قرآنی ملاک قرار داد. چنین تعریفی، به اصطلاح یک تعریف اسمی و قراردادی خواهد بود. در یک تعریف قراردادی، بیشتر مناسب بودن آن با اهداف تحقیق مدنظر است تا اینکه نگران صحّت و مطابقت کامل آن با واقع باشیم. بنابراین، در این مقاله، بحث این نیست که معنویتِ درست یا حق، کدام است و چه تفاوتی با معنویتِ نادرست یا باطل دارد، بلکه به‌دنبال تعریفی هستیم که با هدفی مقایسه‌ای در راستای مقایسۀ نظرات قرآن با دیگر دیدگاه‌هایی که دربارۀ معنویت وجود دارد، مناسبت داشته باشد. در نهایت معلوم خواهد شد که مناسب‌ترین تعریف معنویت این است که آن را فرایند جستجوی به نسبت پایدارِ امر قُدسی در زندگی بدانیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Quiddity of Spirituality as a Subject for Comparative Research Studies in the Qur’an

نویسنده [English]

  • MohammadMasood Saeedi
faculty member of Islamic science and culture academy
چکیده [English]

In order to carry out a comparative-Qur’anic research about spirituality, we must first define spirituality. This term has not been used in the Qur’an and its definition is indeed an accurate determination and limitation of the subject of a comparative research. This article is a rational search for attaining a suitable definition of spirituality so that one can set it as a criterion in comparative-Qur’anic research studies. Such a definition would be a so-called nominal and conventional one. In a conventional definition, we are more concerned with its proportion to the objectives of the research rather than its correctness and full consistency with reality. Therefore, the question in this article is not what the right or true spirituality is and what difference it has with untrue and false spirituality; rather, we are in search of a definition that is proportionate to a comparative objective parallel to comparison of the Qur’an’s views with other views existing about spirituality. In conclusion, it would be clarified that the most appropriate definition of spirituality is to consider it as a relatively persistent search for “the sacred” in life.       

کلیدواژه‌ها [English]

  • comparative-Qur’anic research
  • spirituality
  • sacred
  • search process
  • meaning of life

مراجع

1. اُتّو، رودُلف (1380)، مفهوم امر قُدسی، ترجمۀ همایون همتی، چاپ اول، تهران: انتشارات نقش جهان.
2. اِلیاده، میرچا (1375)، مقدّس و نامقدّس، ترجمۀ نصرالله زنگوئی، چاپ اول، تهران: سروش.
3. انیس، ابراهیم و دیگران (1372)، المعجم ‌الوسیط، جلد اول و دوم، چاپ چهارم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372ش.
4. پارگمنت، کنت آی. و آنت ماهونی (1384)، «معنویت: کشف و حفظ امر مقدّس»؛ ترجمۀ محمدرضا جهانگیرزاده، معرفت، ش97، صص 77-88.
5. تانگ، کریس (1391)، «نقدی بر معنویت‌گرایی عصر جدید»؛ ترجمۀ احمد شاکرنژاد، سیاحت غرب، ش114، بهمن 1391، صص 91-95.
6. دورکیم، امیل (1384)، صور بنیانی حیات دینی، ترجمۀ باقر پرهام، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
7. سعیدی، محمدمسعود (1395)، جامعه‌شناسی دین و سکولار شدن؛ مشهد: کاویان کتاب.
8. سعیدی، محمدمسعود (1396)، عرفان در گرو حلقه‌ها، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9. فونتانا، دیوید (1385)، روان‌شناسی، دین و معنویت، ترجمۀ الف. ساوار، چاپ اول، تهران: نشر ادیان.
10. کینگ، اورسولا (1392)، «معنویت‌گرایی در عصری پسامدرن: ایمان و عمل در بسترهایی جدید»، ترجمۀ وحید سهرابی‌فر، کتاب ماه دین، ش193، صص 59-68.
11. متز، تدئوس (1382)، «آثار جدید دربارۀ معنای زندگی»، ترجمۀ محسن جوادی، نقد و نظر، ش29-30، صص 266-313.
12. معلوف، لویس (1374)، المنجد فی اللغة، چاپ دوم، قم: نشر بلاغت.
13. مگی، گلین ای. (1391)، «معنوی، اما نه دینی: نقدی بر جنبش معنویت‌گرایی مدرن»، ترجمۀ احمد شاکرنژاد، سیاحت غرب، ش111، صص 135-145.
14. ملکیان، مصطفی (1394)، در رهگذار باد و نگهبان لاله، جلد اول، چاپ اول، تهران: نشر نگاه معاصر.
15. Armstrong, T. D. (1995), "Exploring Spirituality: The Development of the Armstrong Measure of Spirituality", Paper presented at the annual convention of the American Psychological Association, New York, NY, August.
16. Ashar, Hanna & Maureen Lane-Maher (2004), "Success and Spirituality in the New Business Paradigm", Journal of Management Inquiry, Vol. 13, No. 3, pp. 249-260.
17. Benner, D. G. (1989), "Toward a Psychology of Spirituality: Implications for Personality and Psychotherapy"m Journal of Psychology and Christianity, No 5, pp. 19-30.
18. Clarke, Peter B.(ed.) (2006), Encyclopedia of New Religious Movements, London and New York: Routledge.
19. Doyle, D. (1992), "Have We Looked beyond the Physical and Psychosocial?", Journal of Pain and Symptom Management, No 7, pp. 302-311.
20. Elkins, D. N. et al (1988), "Toward a Humanistic-Phenomenological Spirituality: Definition, Description, and Measurement", Journal of Humanistic Psychology, No 28, pp. 5-18.
21. Fahlberg, L. L. & L. A. Fahlberg (1991), "Exploring Spirituality and Consciousness with an Expanded Science: Beyond the Ego with Empiricism, Phenomenology, and Contemplation", American Journal of Health Promotion, No 5, pp. 273-281.
22. Guthrie, S. (1996), "The Sacred: A Skeptical View", in T. A. Idinopulos & E. A. Yonan (Eds.), The Sacred and Its Scholars, Leiden: E. J. Brill, pp. 124-138.
23. Hart, T. (1994), The Hidden Spring: The Spiritual Dimension of Therapy, New York: Paulist Press.
24. Hill, P. C. et al. (2000), "Conceptualizing religion and spirituality: Points of commonality, points of departure", Journal for the Theory of Social Behavior, No 30, pp. 51-77.
25. Holmes, Peter R. (2007), "Spirituality: Some Disciplinary Perspectives", in KieranFlanagan & Peter C. Jupp (eds.), A Sociology of Spirituality, England and USA: Ashgate, pp. 23-42.
26. McCormick, Donald W. (1994), "Spirituality and Management", Journal of Managerial Psychology, Vol. 9, No. 6, 1994, pp. 5-8.
27. Miller, William R. & Carl E. Thoresen (2003), "Spirituality, Religion, and Health: An Emerging Research Field", American Psychologist, Vol. 58, No. 1, pp. 24-35.
28. Mohamed, A. Amin et al; "Towards a Theory of Spirituality in the Workplace", (2004), Competitiveness Review, Vol. 14, No. 1&2, pp. 102-107.
29. Nasr, Seyyed Hossein (1991), "Introduuction"; in Seyyed Hossein Nasr (ed.), Islamic Spirituality Foundations, New York: The Crossroad Publishing Company, pp. xv-xxix.
30. Oxford Advanced Learner's Dictionary (2004), Sixth edition, Oxford/New York: Oxford University Press.
31. Shafranske, E. P. & R. L. Gorsuch (1984), "Factors Associated with the Perception of Spirituality in Psychotherapy", Journal of Transpersonal Psychology, 16, pp. 231-241.
32. Tanyi, Ruth A. (2002), "Towards Clarification of The Meaning of Spirituality", Journal of Advanced Nursing, No 39(5), pp. 500-509.
33. Tart, C. (1975), "Introduction", in C. T. Tart (ed.), Transpersonal Psychologies, New York: Harper & Row, pp. 3-7.
34. Vaughan, F. (1991), "Spiritual Issues in Psychotherapy", Journal of Transpersonal Psychology, No 23, pp. 105-119.
35. Webster's Dictionary of Word Origins (1995), New York: SMITMARK Publishers.
36. Wuthnow, Robert (2004), "Spirituality and Spiritual Practice"; in Richard K. Fenn (ed.), The Blackwell Companion to Sociology of Religion, USA and UK: Blackwell Publishing, pp. 306-320.
37. Zinnbauer, Brian J.&Kenneth I. Pargament& Allie B. Scott (1999). "The Emerging Meanings of Religiousness and Spirituality: Problems and Prospects", Journal of Personality, Vol 67: No 6, 889-919.
38. Zinnbauer, Brian J. & Kenneth I. Pargament (2005), "Religiousness and Spirituality"; in Raymond F. Paloutzian and Crystal L. Park (eds.), Handbook of the Psychology of Religion and Spirituality, New York and London: the Guilford Press, pp. 21-42.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار