اصطلاح شناسی ابداع در نگاه علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دفتر تبلیغات اسلامی- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

ابداع به عنوان یکی از صفات فعلیۀ خداوند همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان قرار داشته و شخصیت‌های برجسته‌ای چون کندی، فارابی، ماتریدی، صدوق، ابن‌سینا، طبرسی، سهروردی و غیره بحث‌های مختلفی را دربارۀ آن مطرح کرده‌اند. برخی به تعریف حداقلی از ابداع بسنده کرده و شماری، تعریف حداکثری ابداع را ضروری می‌دانند. در این میان علامه طباطبایی به عنوان یکی از شخصیت‌های برجستۀ تفسیری، فلسفی و کلامی عصر حاضر، به مناسبت کاربرد کلمۀ بدیع و برخی مشتقات بدع، به بحث در مورد ابداع نیز می‌پردازد. ایشان ابداع را از صفات فعلیۀ خداوند می‌داند. علامه بدیع را به معنای مبدِع درنظر گرفته و این‌همانی مبدِع، فاطر و خالق را برنمی‌تابد. در نگاه ایشان، ابداع، ایجاد بدون نمونه، بدون زمان، بدون تقلید، بدون علل و بدون مثل است. نوشتار پیش‌رو با روش توصیفی و مطالعۀ کتابخانه‌ای صورت گرفته و هدف نهایی آن زدودن اختلافات لفظی در تعریف ابداع و تقریب نظریات در این حوزه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

اصطلاح شناسی ابداع در نگاه علامه طباطبایی

نویسنده [English]

  • mohammad bahrami
دفتر تبلیغات اسلامی- پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
چکیده [English]

ابداع به عنوان یکی از صفات فعلیه خداوند همیشه ایام مورد توجه اندیشمندان مسلمان قرار داشته و شخصیت های برجسته ای چون کندی، فارابی، ماتریدی،صدوق، ابن سینا، طبرسی، سهروردی و ... ابداع را به بحث و بررسی نشسته اند. برخی به تعریف حداقلی از ابداع بسنده کرده و شماری تعریف حداکثری ابداع را ضروری می شناسند. در این میان علامه طباطبایی به عنوان یکی از شخصیت های برجسته تفسیری، فلسفی و کلامی عصر حاضر به مناسبت کاربرد کلمه بدیع و برخی مشتقات بدع، به بحث در مورد ابداع می پردازد . ایشان ابداع را از صفات فعلیه خداوند می شناسد . بدیع را به معنای مبدِع می داند و این همانی مبدِع، فاطر و خالق را برنمی تابد. در نگاه علامه، ابداع ایجاد بدون نمونه ، بدون زمان، بدون تقلید ، بدون علل و بدون مثل است .
نوشتار پیش رو با روش توصیفی و مطالعه کتاب خانه ای صورت گرفته است و هدف نهایی زدودن اختلافات لفظی در تعریف ابداع و تقریب نظریات است .

کلیدواژه‌ها [English]

  • ابداع
  • صفات خدا
  • المیزان
  • طباطبایی
  • اصطلاح شناسی

مراجع

  1. ابن‌رشد، محمدبن احمد (1377)، تفسیر ما بعد الطبیعه، تهران: حکمت.
  2. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404)، الشفاء (الالهیات) ، قم: مرعشی نجفی.
  3. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1363)، المبداء و المعاد، تهران: مطالعات اسلامی.
  4. ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1400)، رسائل، قم: بیدار.
  5. ابن‌عربی، محی‌الدین (1414)، التوحید و العقیده، دمشق: دارالکتاب العربی.
  6. ابن‌عربی، محی‌الدین (1422)، تفسیر ابن عربی ،بیروت: دارالکتب العلمیه.
  7. آل‌یاسین، جعفر (1405)، الفارابی فی حدوده، بیروت: عالم الکتب.
  8. آلوسی، محمود [بی‌تا]، تفسیر آلوسی، بی‌جا، بی‌نا.
  9. بیهقی، ابوبکر (1417)، الاسماء و الصفات، بیروت: دارالجیل.
  10. دغیم، سمیح (2001)، مصطلحات الامام الرازی، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
  11. سبزواری، ملاهادی (1372)، شرح الاسماء الحسنی، تهران: دانشگاه تهران.
  12. شهرزوری، شمس‌الدین (1383)، رسائل الشجره الالهیه فی علوم الحقائق الربانیه، ،تهران:، مؤسسۀ حکمت و فلسفه ایران.
  13. صدرالمتألهین، محمد‌بن ابراهیم (1360)، اسرار الایات، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
  14. صدرالمتألهین، محمد‌بن ابراهیم [بی‌تا]، المبدا و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه.
  15. طباطبایی، محمد حسین [بی‌تا]،المیزان، قم: نشر اسلامی.
  16. طبرسی، فضل بن حسن (1415)، مجمع البیان ، بیروت: الاعلمی.
  17. فخر رازی [بی‌تا]، التفسیر الکبیر، چاپ سوم، بی‌جا، بی‌نا.
  18. قاضی سعید قمی (1415)، شرح توحید صدوق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  19. کندی، یعقوب بن اسحاق [بی‌تا]، رسائل، قاهره: دارالفکر.
  20. میرداماد، محمدبن باقر استرآبادی (1385)، مصنفات، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
پژوهش‌های عقلی نوین
دوره 6، شماره 12
اسفند 1400
صفحه 79-91

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار